اظهار تعجب

امیرالمؤ منین علیه السلام : تعجب مى کنم ازمردمى که از طعام به خاطر ترس از ضررش پرهیز مى کنند، ولى از گناهان از بیم دوزخ احتراز نمى نمایند.
در شگفتم از کسانى که بنده ها را به مال خود خریدارى مى کنند، ولى آزادگان را با عمل نیک و احسان خود نمى خرند و دلشان را بدست نمى آورند.
سپس فرمود: همانا خیر و شر جز به مردم شناخته نمى شود.
پس هر گاه خواستى خیر را بشناسى ، خوبى کن تا اهل خیر را بشناسى .
و هرگاه خواستى شر را بشناسى ، بدى کن تا اهل شر را بشناسى .

بهترین ها

امیرالمؤ منین علیه السلام فرمود:
1 - بهترین سلاطین او است که ریشه ظلم را بخشکاند و عدالت را زنده نماید.
2 - بهترین دانشها آن است که سودمند و همراه با عمل باشد.
3 - بهترین ستایشها آنست که بر زبان نیکان جارى گردد.
4 - بهترین خندن کارها آنست که انسان را از سختیهاى آخرت خلاصى بخشد.
6 - بهترین بخششها آنست که در موقع حاجت و بدون منت باشد.
7 - بهترین مستشار، خردمندترین و با تجربه ترین مردم است .
8 - بهترین سخن ، راستى است .
9 - بهترین امیران کسى است که بر نفس اماره اش امیر باشد.
10 - بهترین مردم کسى است که به مردم بیشتر سود برساند.
11 - بهترین اموال آنست که ترا کفایت کند و نیازمندیهاى ترا بر طرف سازد.
12 - بهترین بندگان او است که اگر نیکى نماید، شاد گردد و اگر بدى کند، از خداوند آمرزش طلبد.
13 - بهترین صدقات ،ه ، تبسم است .
5 - بهتری صدقه پنهانى و بدون سؤ ال است .
14 - بهترین ارث پدران به فرزندان ، ادب و تربیت است .
15 - بهترین شکرها و سپاسگزاریها آنست که ضامن زیادتى نعمت باشد.
16 - بهترین مواهب الهى ، عقل است .
17 - بهترین پندها آنست که انسان را از زشتى باز دارد.
18 - بهترین نیکیها آنست که به احرار و آزادگان برسد.
19 - بهترین دوستان کسى است که در راه امتثال فرامین الهى و انجام تکالیف دینى بر تو سخت گیرد و با تو درشتى کند.
20 - بهترین حلال مشکلات ، یاد خدا است .

بدترین ها

امیرالمؤ منین علیه السلام فرمود:
1 - بدترین کارها آنست که نیکى را از بین ببرد و گناهان را جلب نماید.
2 - بدترین عقاید آن است که مخالف با شریعت باشد.
3 - بدترین گرفتاریها و مصیبتها، جهل و نادانى است .
4 - بدترین زنان او است که به شوهر خود تمکین ننماید.
5 - بدترین فرزندان آنست که فرمان پدر و مادر خود را اطاعت نکند.
6 - بدترین خصلتها، دروغگوئى و دو روئى است .
7 - بدترین حاکمان کسى است که بیگناه از او بترسد.
8 - بدترین فرماندهان کسى است که هواى نفس بر او امیر باشد و فرمان دهد.
9 - بدترین قاضى او است که در قضاوت خود ستم کند.
10 - بدترین رئیس او است که به زیر دستان جور و ستم روا دارد.
11 - بدترین عمل آنست که آخرت انسان را تباه سازد.
12 - بدترین وزیر کسى است که وزیر اشرار و بد کاران باشد.
13 - بدترین مدح و ستایش آنست که بر زبان اشرار و بدان جارى گردد.
14 - بدترین سخن آنست که بعضى از آن بعض دیگر را نقض کند.
15 - بدترین دانشها آنست که به آن عمل نشود.
16 - بدترین اموال آنست که حق الله از آن خارج نگردد.
17 - بدترین دوستان کسى است که هنگام آسایش به تو بپیوندد و هنگام گرفتارى با تو قطع رابطه کند.
18 - بدترین شهرها شهرى است که در آن امنیت نباشد.
19 - بدترین مردم کسى است که خود را بهترین مردم بداند.
20 - بدترین بخششها آنست که با تاءخیر و با منت باشد.

سخت ترین کار

میرمؤ منان علیه السلام : سخت ترین کارها سه چیز است :
الف در همه حال به یاد خدا بودن .
ب دوستان را با مال یارى کردن .
ج حق به جانب دیگران دادن .

حقوق استاد وآداب تحصیل علم

امیرالمؤ منین علیه السلام فرمود: عالم حقوق زیادى بر عهده شما مردم دارد .بعضى از آنها عبارتند از:
1 - بیش از اندازه از او سؤ ال نکنى .
2 - در پاسخ گفتن به سؤ ال دیگران بر او سبقت نگیرى .
3 - اگر نخواست پاسخ سؤ ال را بدهد ،اصرار بر پاسخگوئى نکنى .
4 - هنگامى که از سؤ ال و جواب خسته شد، گوشه لباس او را نگیرى که به سؤ ال من پاسخ دهید.
5 - براى نشان دادن او با دست به وى اشاره نکنى .
6 - با اشاره چشمت با او سخن نگوئى .
7 - بطور محرمانه و خصوصى در حضور جمع با او سخن نگوئى .
8 - در مقام شناخت عیوب وى بر نیایى .
9 - نگوئى نظر فلان شخصیت و دانشمند مخالف نظر شما است .
10 - راز او را افشاء نکنى .
11 - از هیچکس نزد او غیبت ننمائى .
12 - در حضور و غیاب او آبروى او را حفظ کنى .
13 - هنگام ورود به مجلس به جمع سلام کن و بطور خاص بر او تحیت بگو.
14 - در مجالس در مقابل او بنشین .
15 - اگر حاجتى داشتى از سایر مردم در خدمت به او سبقت بگیر.
16 - از طولانى شدن سخنان او افسرده و ملول نشوى .زیرا عالم مانند درخت خرما ثمره اش شیرین و دلنشین است . پس منتظر باش تا زمانى که از آن درخت بر تو منفعتى فرو ریزد.
در پایان فرمود:العالم بمنزلة الصائم القائم المجاهد فى سبیل الله ، و اذا مات العالم انثلم فى الاسلام ثلمة لاتسد الى یوم القیامة ، و ان طالب العلم لیشیعه سبعون الف ملک من مقربى السماء
عالم به منزله انسان روزه دار و شب زنده دار و قیام کننده به انجام تکالیف شرعیه و جهاد کننده در راه خدا است . (از همه این ثوابها بر خوردار است .) هر گاه عالمى از این جهان فانى رخت بر بندد، خلاء و رخنه اى در اسلام وارد مى شود که تا روز قیامت پر نشود و جبران نگردد. و طالب علم را هفتاد هزار فرشته از فرشتگان مقرب آسمان تشییع کنند.

ده اندرز از امام صادق

1 - اگر خداوند عهده دار روزى تو است ،پس چرا غم روزى خود مى خورى ؟
2 - اگر روزى هر کس معین است ،پس چرا اینقدر حرص مى زنى ؟
3 - اگر حساب حق است ،براى چه این همه مال مى اندوزى ؟
4 - اگر پاداش خدا حق است ، چرا تااین اندازه بخل مى ورزى ؟
5 - اگر کیفر از آتش دوزخ است ، چرا این همه مرتکب گناه مى شوى ؟
6 - اگر مرگ حق است ، چرا اینقدر شاد مان هستى ؟
7 - اگر همه چیز در محضر خدا است ، براى چه مکر و حیله مى کنى ؟
8 - اگر گذشتن بر پل صراط حق است ، پس به چه چیز مى بالى و چرا به خود مغرورگشته اى ؟
9 - اگر همه چیز به قضا و قدر الهى است ، پس چرا اینقدر اندوهگین مى باشى ؟
10 - اگر دنیا فانى است ، پس دلبستگى به آن براى چیست ؟

نزول جبرئیل بر امیرالمؤ منین

صاحب روضة الشهداء، مولى حسین کاشفى سبزوارى ،واعظ مشهور عصر خود به خاطر بعضى مصالح به هرات رفت و به دربار میر على شیر پادشاه هرات نزدیک شد، و باخواهر ملا عبدالرحمن جامى ازدواج کرد.
مردم سبزوار که در تشیع تعصب شدیدى داشتند، به او سوء ظن پیدا کردند که شاید از مذهب تشیع متزلزل شده و برگشته باشد. لذا هنگام مراجعت شیخ حسین واعظ به سبزوار در صدد امتحان وى بر آمدند.
روزى شیخ حسین در مسجد جامع سبزوار منبر رفته بود. جمعیت زیادى براى استماع و امتحان او به مسجد آمده بودند .سخن به اینجا رسید که جبرئیل دوازده هزار مرتبه بر پیامبر نازل شد.
پیرمردى فرصت را مغتنم شمرد و با صداى بلند سؤ ال کرد: بگو بدانم ، جبرئیل چند مرتبه بر حضرت امیرالمؤ منین علیه السلام نازل شده است ؟
واعظ که از سوء ظن مردم آگاه شده بود، متحیر ماند که چه پاسخ دهد .اگر بگوید: جبرئیل بر حضرت امیر نازل شده ، دروغ گفته ، و اگر بگوید نازل نشده ، چگونه از دست اهالى سبزوار جان سالم بدر برد.
پس از کمى تامل گفت : بیست و چهار هزار مرتبه جبرئیل بر حضرت امیر نازل شده است .
مردم با خوشحالى پرسیدند: به چه دلیل ؟
گفت : چون پیامبر فرمود: انا مدینة العلم و على بابها.
پس هر کس بخواهد به شهر داخل و از آن خارج شود باید دو بار از در بگذرد، یکى هنگام ورود و دیگرى هنگام خروج .

چهل سخن کوتاه از امیرالمؤ منین علیه السلام

1 - شما براى آخرت آفریده شده اید، نه براى دنیا.
2 - همواره در طلب علم باش ، زیرا اگر ثروتمند باشى علم تو را زینت بخشد، و اگر فقیر باشى تو را حفظ کند.
3 - آفت علم ، ترک عمل ، و آفت عمل ، عدم اخلاص است .
4 - آرزوهاى دور و دراز عمل انسان را تباه مى کند.
5 - عالم در میان مردگان ، زنده ، و جاهل در میان زندگان ، مرده است .
6 - آرامش و آسایش در سه چیز است : زن سازگار، فرزند خوب ، دوست موافق .
7 - تا سخن نگفته اى سخن در بند تواست ، چون سخن گفتى تو در بند آنى .
8 - بیاموز و بیاموزان .
9 - به دیگران اکرام و احترام کن تا تو را اکرام و احترام کنند.
10 - دوستى دنیا سر چشمه همه گناهان ، و ریشه همه فتنه ها و اساس همه گرفتاریها است .
11 - شیرینى پیروزى ، تلخى صبر و استقامت را از بین مى برد.
12 - سختى عقوبت ، لذت گناه را از بین مى برد.
13 - عاقل کسى است که هر چیزى را بجاى خود قرار دهد.
14 - تلخى دنیا، شیرینى آخرت ، و شیرینى دنیا، تلخى آخرت است .
15 - از معصیت خدا در خلوت و تنهائى بپرهیز، زیرا شاهد حاکم است .
16 - فقیرى گرسنه نیست مگر اینکه غنى او را از حق خود منع کرده است .
17 - بى نیازى در نومیدى از مردم است .
18 - بزرگترین گناهان آن است که انسان آن را کوچک و نا چیز بشمارد.
19 - هیچ عزتى بهتر از تقوى ، و هیچ گنجى بهتر از قناعت نیست .
20 - آنچه را نمى دانى مگوى ، بلکه هر چه مى دانى اظهار مکن .
21 - آنچه از دنیا به تو روآورد بگیر، و از آنچه از تو روى گرداند روى گردان .
22 - هر کس با حق در افتد، حق او را بر زمین خواهد کوبید.
23 - کار نیک کنید به هر مقدار که مى توانید، زیرا کوچک آن بزرگ ، و کم آن زیاد است . و نباید یکى از شما بگوید فلانى از من به انجام کار نیک شایسته تر است ، زیرا به خدا سوگند چنین خواهد شد.
24 - هر کس باطن و نهانش را اصلاح کند، خداوند ظاهر و آشکارش را اصلاح خواهد کرد.
25 - هر کس براى دینش عمل کند خداوند امر دنیاى او را کفایت خواهد نمود.
26 - هر کس رابطه بین خود و خداوند را نیکو سازد، خداوند رابطه او و مردم را نیکو گرداند.
27 - هر روزى که انسان در آن روز نافرمانى خدا نکند، عید است .
28 - بزرگترین حسرتها در روز قیامت حسرت کسى است که مالى را از راه نامشروع کسب کند و آنرا براى دیگران به ارث گذارد و وارث آنرا در راه خدا به مصرف رساند و داخل بهشت شود، در حالى که مورث داخل دوزخ مى گردد.
29 - هر کس مصیبتهاى کوچک را بزرگ پندارد، خداوند او را به مصیبتهاى بزرگ مبتلا خواهد ساخت .
30 - نشانه ایمان آنست که راستى را بر دروغ ترجیح دهى ، در جائى که راستى به تو زیان ، و دروغ به تو سود مى رساند.
31 - از فرزندان آخرت باشید نه از فرزندان دنیا، زیرا هر فرزندى در قیامت به مادرش ملحق مى شود.
32 - همچنانکه خورشید و شب با هم اجتماع نکنند.حب خدا و حب دنیا در یک دل جمع نشود.
33 - هیچ گنجى سودمندتر از علم و عمل صالح نیست .
34 - هیچ ثروتى مانند علم ، و هیچ فقرى مانند جهل نیست .
35 - دنیا سراى گذشتن است نه سراى ماندن .
36 - در حوادث روزگار و دگرگونى اوضاع و احوال ، چهره هاى واقعى انسانها شناخته مى شود.
37 - آنچه را نمى دانید بر زبان جارى نکنید. زیرا در بیشتر موارد ، مطالب صحیح و برحق ، ناآگاهانه و ندانسته ، مورد انکار قرار مى گیرد.
38 - در شگفتم از کسى که سخنى مى گوید که در دنیا و آخرت برایش سودى ندارد.
39 - سکوتى که مایه وقار و عزت باشد بهتر است از سخنى که سبب عار و ذلت گردد.
40 - زبان حیوان وحشى گزنده اى است که اگر به حال خود رها شود مى گزد.

پند مختصر

هارون الرشید از امام کاظم علیه السلام پندى کوتاه خواست .
امام فرمود: هیچ چیز نیست که چشمت آنرا ببیند و در آن پندى نباشد.

نام محمد و على

پیامبر اکرم فرمود:
هر کس چهار فرزند پسر داشته باشد و نام مرا بر یکى از آنان نگذارد در حق من جفا کرده است .
همچنین حضرت اباعبداللّه الحسین علیه السلام فرمود: اگر صد پسر مى داشتم نام همه را على مى گذاشتم .