اگر کسی نذر می‌کند و از بابت آن چیزی می‌خواهد، بعداً متوجه می‌شود که توانایی انجام آن کار را ندارد، حکمش چیست؟

این سؤال دارای دو فرض است؛ اول آن‌که از ابتدا قادر به انجام کار نباشد، دوم آن‌که در زمان نذر قادر به انجام باشد ولی بعد از نذر کردن از انجام آن عاجز شده باشد.

در فرض اول مراجع معظم تقلید فرموده‌اند:

انسان کارى را می‏تواند نذر کند که انجام آن برایش ممکن باشد، بنابر این کسى که نمی‏تواند پیاده به کربلا برود، اگر نذر کند که پیاده برود، نذر او صحیح نیست.[1]

در فرض دوم فرموده‌اند:

اگر نذری غیر از نذر روزه کرده است باز هم نذرش باطل و چیزی بر او نیست.[2] ولى اگر نذر کند که روزه‏اى بگیرد و بدون پیش‌بینى قبلى از انجام آن عاجز شود، باید آن‌را قضا کند و اگر ممکن نشد[3] به مقدار یک مدّ طعام به فقیر صدقه بدهد.[4]   

در مورد قسم خوردن هم فرموده‌اند:

قسم خوردن چند شرط دارد... از جمله: عمل کردن به قسم براى او ممکن باشد و اگر موقعى که قسم می‏خورد ممکن باشد و بعد تا آخر وقتى که براى قسم معین کرده عاجز شود یا برایش مشقّت داشته باشد، قسم او از وقتى که عاجز شده به هم می‏خورد.[5]

 

[1]. امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج ‏2، ص613، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ هشتم، 1424ق: حضرات آیات امام خمینی(ره)، سیستانی، بهجت، مکارم، زنجانی.

[2]. همان: بنا بر فتوای آیت الله سیستانی.

[3]. حضرت آیت الله سیستانی در ادامه مطلب فرموده‌اند: و اگر ممکن نشد، احتیاط واجب آن است که یا بجاى هر روز 750 گرم غذا به فقیرى صدقه بدهد یا 5/ 1 کیلو به کسى بدهد که به جاى او آن روزه را بگیرد.

[4]. این نظریه بنا بر فتوای آیت الله زنجانی است.

[5]. توضیح المسائل (محشّی)، ج ‏2، ص 624.