سوء ظن گاهی دین و ایمان انسان را بر باد میدهد. تهمت و بهتان از
بیایمانی است. وقتی کسی بدگمان باشد تهمت میزند و همین سبب از بین رفتن
ایمان میشود. از سخنان رسول اکرم (ص) است که هر گاه دچار گمان شدید، تحقیق
نکنید .توصیه حضرت رسول (ص) و پیشوایان دین این است که کار برادر دینی را
حمل بر صحت کنید؛ یعنی به بهترین حملی که میتواند برای آن در نظر آورد.
مثلا
اگر مردی را با زنی دیدیم، سوء ظن آن است که بگوییم روابط گناه آلود دارند
حمل به صحت آن است که بگوییم شاید خواهرش یا از بستگانش است.در اینجا ذکر
این نکته لازم است که تمام گمانهای بد، گناه نیست، زیرا پارهای از
گمانها بهصورت خاطرات زودگذر در برخورد با حوادث بدون اختیار در ذهن
انسان وارد میشود این گونه خاطرات قهری را نمیتوان گناه محسوب دانست. مگر
آن که در پیدایش مقدمات آن اراده شخص دخالت داشته باشد.
یا در مقام
عمل به گمان خود ترتیب اثر دهد. ترتیب اثر عملی است از این که انسان گمان
خود را بهعنوان واقعیت مسلم تلقی کرده و آثار واقع را بر آن بار کند. مثلا
ظن خود را بهصورت خبر قطعی بازگو نماید یا دیگران را به صرف گمان، متهم و
محکوم سازد. مسلما نتیجه اینگونه برخورد جزء تهمت و غیبت و هتک آبرو و
تضییع حقوق افراد و جامعه چیز دیگری نمیتواند باشد.
از مضرات سوء
ظن میتوان گفت که شخص بدگمان به دلیل نگرانی و عدم اعتماد به مردم، همیشه
در رنج و ناراحتی بسر میبرد و کسی را شایسته معاشرت نمییابد و بر اثر این
نگرانی و بدگمانی راه و چارهای جز گوشه نشینی و دوری از مردم ندارد و از
معاشرت با دیگران احساس دلهره و وحشت دارد و نسبت به همه بدبین است.
افراد
بدبین همه را خائن میپندارند بدگمانی، فکر انسان را خراب و آدمیرا دچار
توهم و خیالات فرساینده میکند.سوء ظن خود نوعی غیبت قلبی است. علمای اخلاق
سوء ظن را از مصادیق غیبت قلب میدانند؛ به این معنی اگر آدمیدر دلش نسبت
به شخصی مسلمان بدبین شد در دل از او غیبت کرده است از دیدگاه دین مقدس
اسلام فکر گناه نیز ناپسند است. حضرت(ع) میفرماید: کسی که زیاد درباره
گناه فکر کند گناهان او را به سوی خود میکشند.