آیا در حسابرسی قیامت بین سادات و سایرین تفاوتی هست؟

با جمع روایات، روشن می ‏شود که سادات نیز مانند همه مردم دیگر هستند و در صورت گناه مستحق مجازات اخروى می ‏شوند. چنانکه از امام رضا (ع) نقل شده است که خطاب به برادرشان که از راه راست منحرف شده بود و به اینکه از سلاله حضرت پیامبر اکرم (ص) و حضرت فاطمه زهراء (ع) است؛ می ‏نازید و خود را اهل جهنم نمی ‏دانست، فرمودند: آیا فکر کرده‏اى که حضرت موسى بن جعفر (ع) خداوند را فرمانبردارى کند و روزها روزه بدارد و شبها به پاخیزد و تو خداوند را عصیان کنى و سپس هر دو روز قیامت مساوى باشید؟ و در این صورت تو از او نزد خداوند عزیزتر خواهى بود! همانا امام على بن الحسین (ع) می‏فرمودند: نیکوکاران ما دو اجر و زشت‏کاران ما دو عذاب دارند. آنگاه امام رو به حسن وشاء فرمودند و با اشاره به آیه قال یا نوح انه لیس من اهلک انه عمل غیر صالح (هود، آیه 46). به وى گفتند: او فرزند نوح بود، اما خداوند را عصیان کرد و خداوند نسبتش با پدرش را نفى کرد. همچنین هرکس که از خاندان ما باشد و خداوند را فرمانبردارى نکند، در حقیقت از ما نیست و اگر تو خداوند را پیروى کنى از ما هستى. شیخ صدوق؛ عیون الاخبار الرضا (ع) ج: 1 ص: 257.
همچنین در نقل دیگر امام به برادر خود فرمودند: به خدا قسم کسى به آنچه نزد خداوند است یعنى ثواب اخروى و دورى از آتش جهنم نمی ‏رسد، مگر به فرمانبردارى او؛ و تو می ‏پندارى که با گناه به آن خواهى رسید؟ بد پندارى دارى! وى به امام عرض می ‏کند: من برادر شما و پسر پدر شما هستم. امام فرمودند: تو در صورتى که خداوند را فرمانبردارى کنى، برادر من هستى. آنگاه به آیه سابق الذکر استناد کردند و فرمودند: خداوند فرزند نوح را به دلیل گناهش از اینکه از خاندان نوح باشد، بیرون کرد. (همان ص: 260).
پس ملاحظه می ‏شود که از این جهت تفاوتى بین سادات و غیر سادات نیست. بلکه طبق حدیث امام سجاد (ع) سادات گناهکار دو برابر دیگران عذاب می ‏کشند، چنانکه فرمانبرداران آنها نیز دو برابر ثواب می ‏برند. (الحمیرى؛ قرب الاسناد، ص: 357)

دلیل آن نیز روشن است. زیرا آنها انتساب به پیامبر اکرم و امام على و حضرت زهراء (سلام اللّه‏ علیهم) دارند و گناهان آنها، موجب ناراحتى بیشتر آنها می ‏شود و بنابراین گناهانشان دو برابر حساب مى‏شود. امام باقر (سلام اللّه‏ علیه) به یکى از شیعیان که مبتلا به گناه بود، فرمودند: «نیکى از همه نیکو است از تو بهتر است، زیرا تو به ما نزدیک هستى و بدى از همه بد است و از تو بدتر است (زیرا به ما نزدیک هستى)» (ابن شهر آشوب؛ مناقب آل ابى طالب، ج: 3 ص: 159)

ممکن است نظر پرسشگر به این باشد که روایاتی داریم که به صورت اطلاق و فراگیر گفته،  سادات  و ذریه پیامبر(ص) اهل بهشت می باشند مثلا در روایتی می خوانیم که پیامبر اکرم(ص) فرمود: «یا علی! ان الله قد غفر لک و لذریتک و لولدک و اهلک؛ ای علی! براستی خدا تو را و نسل تو را و فرزندان و اهلت را بخشیده است [در نتیجه وارد جهنم نمی شوند]»(1). و در روایت دیگری از پیامبر اکرم(ص) می خوانیم که «هر کس با فرزند من غذا خورده باشد آتش بر جسد او حرام می شود»(2). و یا فرمود: «اکرموا اولادی الصالحون لله و الطالحون لی؛ فرزندان من را اکرام کنید، خوبان را برای خدا و بدان را بخاطر [احترام به] من»(3). و ممکن است روایاتی باشد (که ما برخورد نکردیم) به این مضمون که سادات در عالم برزخ و یا قیامت عذاب نمی شوند.
از روایات فوق و امثال آن جواب های مختلفی می تواند داد؛
اولا نوع این روایت ها از نظر سندی اتصال به معصوم ندارد.
ثانیا: این که هر سیدی در عالم برزخ و یا قیامت عذاب نمی شود، مخالف قرآن است چرا که قرآن صریحا ابولهب عموی پیامبراکرم(ص) را جهنمی می داند: «سیصلی نارا ذات لهب؛ و بزودی وارد آتشی شعله ور و پر لهیب می شود»(4) با این که ابولهب هم سید بود چرا که سید در اصطلاح به کسی گفته می شود که نسبش از طریق پدر و مادر و یا از طریق پدر به هاشم جد بزرگوارش پیامبراکرم(ص) برسد(5). جالب این است که در آیه می فرماید: «بزودی وارد آتش می شود» که ظاهرا همان آتش و جهنم عالم برزخ مراد و مقصود است و هر روایتی که مخالف قرآن باشد اعتبار ندارد.
ثالثا: در خود همین روایات، برخی روایاتی داریم که مطلقات و عمومات را قید می زند به عنوان نمونه به برخی از آنها اشاره می کنیم: 1. امام هشتم(ع) فرمود: «نگاه به تمام فرزندان پیامبر(ص) [و سادات] عبادت است تا وقتی که از راه پیامبر اکرم(ص) بیرون نروند، و به گناه آلوده نشوند»(6). پس بهشت رفتن هم این قید را در بر دارد. 2. امام صادق(ع) فرمود به حمران: «پس هر کسی شما [شیعیان] را مخالفت و از آن [راه شما] تجاوز کند پس از او بیزاری بجویید هر چند علوی (و سید) فاطمی باشد و اضافه کرد: هر کس در مسئله امامت و تشیع با شما مخالفت کند ملحد است. پس حمران عرض کرد: هر چند علوی (و سید) فاطمی باشد؟ پس امام صادق(ع) فرمود: هر چند محمدی، علوی، فاطمی باشد»(7). و امام سجاد(ع) فرمود: «خداوند بهشت را برای کسی خلق کرده که اطاعتش می کند هر چند برده (سیاه) حبشی باشد، و جهنم را برای معصیت کار آفریده هر چند شریف (و سید) قریشی باشد»(8).
رابعا: ممکن است بگوییم که سادات هر چند در اوائل عمر بد باشند سرانجام پشیمان می شوند و به طریق صحیح هدایت می شوند لذا جهنم نمی روند این احتمال هم در برخی روایات ذکر شده است. عیاشی از امام صادق(ع) نقل کرده است که از حضرت(ع) در مورد قول خداوند «از اهل کتاب نیست مگر کسی که ایمان بیاورد به او، قبل از مرگش»(9) سؤال شد. حضرت(ع) فرمود: این آیه درباره ما نازل شده است چرا که نیست از فرزند فاطمه(س) کسی که بمیرد و از این دنیا برود جز آن که به اطاعت امام [زمان] خود اقرار می کند چنانکه فرزندان یعقوب [بعد از آن همه نافرمانی و آزار] برای یوسف اقرار کردند»(10). نتیجه این شد که در عذاب برزخی و آخرتی بین سادات و غیرش فرقی نیست و اگر روایاتی در این زمینه آمده، اولا از نظر سند کامل نمی باشند،
2- با قرآن سازگاری ندارند، و

3- در خود روایات قیدی بیان شده است که ساداتی وارد بهشت می شوند و عذاب نمی شوند که از راه پیامبر(ص) و امامان(ع) خارج نشده باشند. اما آیا نوع عذاب همان عذاب است یا خیر؟ باید گفت هم مسائل دینی و تکالیف آن براساس انسان بودن افراد است نه سیاه و سفید، یا سید و غیر سید بود آن و هم پاداش و ثواب آن براساس رفتارها و اعمال انسان تنظیم شده است نه نسبت به قشر و اصناف و همین طور عذابها نیز براساس اعمال ناشایست انسان هر گناهی عذاب مخصوص دارد، هر کسی آن گناه را مرتکب شود و توبه نکند مشمول آن عذاب می شود خواه سیاه باشد یا سفید، سید باشد یا غیر سید، بلی سادات به خاطر نسبتی که پیامبر(ص) دارد ممکن است عذابش بیشتر باشد ولی نوعی بستگی به گناهی دارد که انجام داده است. کوتاه سخن آن که در بعضی روایات سفارش به احترام سادات شده خوبان را به خاطر خدا و بدان را به خاطر احترام پیامبر(ص) احترام و رعایت حرمت آنها ربطی به عذاب و مجازات های الهی ندارد، آنها هم باید در برابر اعمال خود پاسخگو باشند، حتی به خاطر انتساب به پیامبر(ص) انتظار بیشتری از آنان هست که حفظ این نسبت را داشته باشند و گناه نکنند و الا دو برابر مجازات می شوند زیرا از آنها انتظار گناه نمی رود. کسانی از عذاب نجات پیدا می کنند که فرزند و ذریه آنها حساب شوند نه اینکه ائمه(ع) از آنها بیزاری بجویند و بگویند از ما نیستند. عدل و حکمت الهی اقتضا دارد که نافرمانی و تخلف از دستورات الهی مجازات دارد، متخلف هر که باشد مجازات می شود.

منبع: maaref.porsemani.ir

پی نوشت ها:

1. سید احمد موسوی مستنبط، القطره، مطبعه النعمان النجف، محرم، 1378 هـ.ق، ج 2، ص 76. 2. همان، ص 79. 3. همان، ص 79. 4. سوره مسد، آیه 3. 5. آیت الله خوئی، مستند العروه الوثقی، لطفی، مطبعه العلمیه، 1364، کتاب الخمس، ص 316. 6. القطره، همان، ج 2، ص 75، روایت 8. 7. همان، ص 81. 8. همان، ص 81. 9. نساء، آیه 150. 10. سید احمد مستبط، القطره، نگارش قم، اول، 1418 هـ.ق، ج 1، ص 530 و تفسیر العیاشی، ج 1، ص 283، ح 300 و بحار الانوار، ج 7، ص 195، ح 43 و ج 12، ص 315، ح 133 و ج 46، ص 1668، ح 11.