چه کسانی عذاب جاودانه دارند ؟

آنچه مسلم است خلود کفار، افراد بی‌ایمان و مشرکان در دوزخ می‌باشد، اما خلود همه گنه‌کاران و معصیت‌کاران مسلم نیست مگر اینکه عصیان و گناه آنچنان عظیم یا گسترده باشد که انسان را به کفر و ترک ایمان بکشاند یا بی‌ایمان از دنیا برود.
خلود و جاودانگى در عذاب دوزخْ ویژه کافران است، و بر مؤمنان گنه‌کار ـ که جانشان به نور توحید روشن  است ـ راه آمرزش و خروج از آتش بسته نیست، چنانکه می‌فرماید: إِنَّ اللّهَ لا یَغْفِرُ أَنْ یُشْرَکَ بِهِ و یَغْفِرُ ما دُونَ ذلِکَ لِمَنْ یَشاءُ وَمَنْ یُشْرِکْ بِاللّهِ فَقَد افْتَرى إِثْماً عَظِیماً نساء/48: خداوند هرگز شرک را نمی‌آمرزد، ولى گناهان دیگر را در مورد هرکس که بخواهد می‌آمرزد; و هرکس به خدا شرک ورزد مرتکب گناه بزرگى شده است.
آیه فوق، که صریحاً از امکان آمرزش همه گناهان به استثناى شرک گزارش می‌دهد، بی‌شک ناظر به اعمال سوء انسان‌هایی است که بدون توبه می‌میرند. زیرا در صورت توبه، همه گناهان ـ حتى شرک ـ بخشوده می‌شود، و با توجه به اینکه آیه میان مشرک و غیر او فرق گذارده، باید بگوییم حاکى از آمرزش کسانى است که بدون توبه از دنیا بروند. روشن است که اگر چنین انسانى مشرک باشد بخشوده نمی‌شود، ولى اگر غیر مشرک باشد درباره او امید و نوید مغفرت وجود دارد; امّا نه به طور قطعى، بلکه با  قید لمن یشاء یعنى کسى که اراده و مشیت الهى به آمرزش وى تعلق گیرد. قید لمن یشاء در آیه گذشته که بیانگر رحمت واسعه الهى است گنه‌کاران را بین خوف و رجا نگه داشته و آنان را به سوى پیشگیرى از خطر ـ توبه قبل از مرگ ـ ترغیب و تحریص می‌کند . لذا، وعده مزبور، انسان را با دور کردن  از دو پرتگاه یأس و تجرّى ، بر صراط مستقیم تربیت، او را به جلو سوق می‌دهد.

اگـر کـسـى به اقامت جاوید در جهنّم معتقد نباشد یا باشد ولى بگوید در آخر کار، فرد جهنمى دیـگـر احـسـاس عـذاب نمی‌کند یا عذاب نمی‌شود یا جهنّم براى او سرد و لذیذ می‌گردد، چنین کـسـى نیز منکر خلود است . اعتقاد به خلود یعنى اعتقاد به این که کسانى براى همیشه در جهنّم معذّب خواهند بود.

خلود و جاودانگى
خـلود بـه مـعـنـاى جـاودانـگى  است و در آیات قرآن به خلود و جاودانگى بهشتیان در بهشت و گـروهـى از جـهـنـمـیـان در جـهـنـم تـصـریـح شـده اسـت . البـتـه هـمـچـنـان کـه اصـل پـاداش مـورد نـقد و انکار واقع نشده ، جاودانگى پاداش نیز مورد نقد و ایراد واقع نشده و تـنـهـا جـاودانـگى کیفر مانند اصل کیفر مورد نقد و انکار قرار گرفته است .
از این رو منظور از (خـلود) در ایـن بـحث ، اقامت جاوید و ابدى در دوزخ و معذّب بودن به عذاب آن است ؛ بنابراین اگـر کـسـى به اقامت جاوید در جهنّم معتقد نباشد یا باشد ولى بگوید در آخر کار، فرد جهنمى دیـگـر احـسـاس عـذاب نمی‌کند یا عذاب نمی‌شود یا جهنّم براى او سرد و لذیذ می‌گردد، چنین کـسـى نیز منکر (خلود) است . اعتقاد به (خلود) یعنى اعتقاد به این که کسانى براى همیشه در جهنّم معذّب خواهند بود.

 
کسانی که عذاب جاودان دارند
در آیات مختلف قرآن کریم گروه‌های زیر به عنوان مخلدون در عذاب معرفی شده‌اند:
1.    کافران (آل عمران116)
2.    مشرکان (نحل29)
3.    منافقان (مجادله17)
4.    مرتدان (آل عمران86-88)
5.    تکذیب کنندگان آیات الهی (اعراف36)
6.    دشمنان خدا و پیامبر(صلی الله علیه وآله) (توبه63)
7.    ظالمان و ستمگران (شوری45)
8.    اشقیاء (هود106-107)
9.    آن‌ها که غرق در گناهند (بقره81)
10.  قاتل مؤمن (نساء 93)
11.  رباخواران (بقره 275)
12.  سبک اعمالان (مومنون102-103)
13.  گنه‌کاران به طور عام (جن23)[ پیام قرآن، همان، ص483-490 و سبحانی، جعفر، ص384-385]
امام کاظم (علیه‌السلام) می‌فرماید:«ولا یخلّد اللّهُ فی النّار إلاّ أهل الکفر والجحود وأهل الضلالة والشّرکِ: خداوند جز کافر و مشرک را جاودانه در آتش نخواهد گذاشت» و سرانجام از پاداش اعمال نیک خود بهره خواهد گرفت چنانکه می‌فرماید:فَمَنْ یَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّة خَیراً یَرَهُ
با دقت در آیات فوق این نکته معلوم می‌شود که آنچه مسلم است خلود کفار، افراد بی‌ایمان و مشرکان در دوزخ می‌باشد، اما خلود همه گنه‌کاران و معصیت‌کاران مسلم نیست مگر اینکه عصیان و گناه آنچنان عظیم یا گسترده باشد که انسان را به کفر و ترک ایمان بکشاند یا بی‌ایمان از دنیا برود. مثلاً در آیه 81 بقره تعبیر به «احاطت به خطیئته»: «کسی که گناهی انجام دهد و آثار گناه تمام وجود او را بپوشاند» نشان می‌دهد که ارتکاب گناه به تنهایی موجب خلود در آتش نمی‌شود بلکه احاطه گناه به تمام وجود انسان که او را به سوی کفر سوق می‌دهد، سبب خلود می‌شود، چنانچه در آیه 10سوره روم عاقبت انجام گناه را تکذیب آیات الهی و به سخره گرفتن آن‌ها می‌داند.این آیه نشان می‌دهد که اصرار بر گناه و ادامه آن منجر به کفر و تکذیب آیات الهی می‌شود.همچنین آیاتی که مغفرت الهی را گسترده و شامل همه گناهان غیر از شرک می‌داند و آیات شفاعت و قبول توبه دلیل روشنی بر این حقیقت‌اند که حساب کفار و مشرکان از گنه‌کاران دیگر که قابل بخشش و آمرزش‌اند، جداست.[ پیام قرآن، همان، ص491-494]

در روایات نیز به اختصاص خلود به کفار تصریح شده است، در روایتی امام کاظم (علیه السلام) فرمودند: « لَا یُخَلِّدُ اللَّهُ فِی النَّارِ إِلَّا أَهْلَ الْکُفْرِ وَ الْجُحُودِ وَ أَهْلَ الضَّلَالِ وَ الشِّرْک» [ بحارالانوار، همان، ص351]‏ «خداوند فقط کفار، منکرین، گمراهان و مشرکین را در آتش عذاب دائمی می‌کند.»
امام کاظم (علیه‌السلام)  می‌فرماید: «ولا یخلّد اللّهُ فی النّار إلاّ أهل الکفر والجحود وأهل الضلالة والشّرکِ: خداوند جز کافر و مشرک را جاودانه در آتش نخواهد گذاشت» و سرانجام  از پاداش اعمال نیک خود بهره خواهد گرفت چنانکه می‌فرماید:(فَمَنْ یَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّة خَیراً یَرَهُ) (زلزله/7) [بحار الأنوار، ج8، باب 27، حدیث 1.]

منبع:قرآن تبیان