احکام محتضر

مسلمانى را که محتضر و در حال جان دادن است چه مرد باشد یا زن ، بزرگ باشد یا کوچک ، باید به پشت بخوابانند، به طورى که کف پاهایش ‍ به طرف قبله باشد و اگر خواباندن او کاملا به این طور ممکن نیست تا اندازه اى که ممکن است ، باید به این دستور عمل کنند و چنانچه خواباندن او به هیچ نحو ممکن نباشد باید او را روبه قبله بنشانند و اگر آن هم نمى شود باید او را به پهلوى راست یا به پهلوى چپ روبه قبله بخوابانند.

شش چیز پس از فوت مؤ من ثوابش به او میرسد

و قال علیه السلام : ستة یلحقن المؤ من بعد وفاته : ولد، یستغفر له و مصحف یخلفه و غرس یغرسه ، و بئر یحفرها، و صدقة یجریها، و سنة یوخذ بها من بعده .
على علیه السلام فرمود: شش چیز پس از وفات مؤ من (پیوسته ثوابش ) به او مى رسد:
1- فرزندى (که از خود باقى گذارد) تا براى او استفاده کند.
2- کتابى (بنویسد) که بعد از او بماند (و دیگران از آن استفاده کنند)
3- درختى بکارد (که دیگران از ثمراه اش بهرمند شوند).
4- چاهى حفر کند (که دیگران از آبش استفاده نمایند).
5- صدقه جاریه (مانند ساختن مسجد و مدرسه و پل عبور...).
6- سنت و کارخوبى که پس از او بماند (و دیگران ) به آن عمل کنند.

آنچه که قبل و پس از مرگ مسلمانى باید بداند

انسان از دو چیز بدش مى آید
ان رسول الله (ص ) قال : شیئان یکرههما ابن آدم ، الموت ، و الموت راحة المؤ من من الفتنة ، یکره قلة المال ، و قلة المال اقل للحساب .
پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله فرمود: دو چیز است که انسان از آن بدش ‍ مى آید و کراهت دارد (یکى ) مرگ است ، و حال آنکه مرگ راحتى مؤ من است از فتنه ، (و دومى ) کمى مال است در حالیکه کمى مال حسابش در قیامت کمتر است .
زیاد به فکر مرگ باشید
قال رسول الله (ص ): اکثروا من ذکر هادم اللذات
پیامبر اکرم صلوات الله و سلامه علیه فرمود: زیاد به یاد از بین برنده و نابود کننده لذتها و خوشیها باشید.
یاد مرگ شما را به عمل وامى دارد
عن ابى بصیر قال : قال لى الصادق علیه السلام : اما تحزن ؟ اما تهتم ؟ اما تاءلم قلت : بلى والله ، قال : فاذا کان ذلک منک فاذکر الموت و وحدتک فى قبرک ، و سیلان عینیک على خدیک ، و تقطع او صالک ، و اکل الدود من لحمک ، و بلاک و انقطاعک عن الدنیا، فان ذلک یحثک على العمل و یردعک عن کثیر من الحرص على الدنیا.
ابوبصیر گوید امام صادق علیه السلام به من فرمود آیا محزون و غمگین و دردمند نیستى ؟ عرض کردم ، چرا به خدا قسم ، امام صادق فرمود: هرگاه چنین باشى به یاد مرگ باش ، و به یاد تنهائى در قبر باش ، و به یاد گریه ات و ریختن اشگهایت بر گونه هایت باش ، و به یاد این باش که خویشان و اقوامت تو را رها مى کنند و به یاد این باش که کرمها (در قبر) از گوشت (بدنت ) خواهند خورد، و به یاد بلا و جدا شدنت از دنیا باش ‍ همه اینها تو را به عمل وامى دارد و زابسیارى حرص بر دنیا تو را باز مى دارد.

در روز قیامت از چهار چیز پرسش شود

عن على قال قال رسول الله صلى الله علیه و آله : لاتزول قدم عبد یوم القیامة ، حتى یسال عن اربع ، عن عمره فیها افناه ، و شبابه فیها ابلاه ، و عن ماله من این اکتسبه و فیها انفقه ، و عن حبنا اهل البیت ،

از على علیه السلام نقل است که رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: در روز قیامت هیچ بنده اى قدم بر ندارد تا از چهار چیز از او پرسش شود، عمر خود را در چه گذرانیده ، جوانى خود را صرف چه چیز نموده ، دارائى خود را از کجا آورده و در چه راه خرج کرده ، و دوستى ، خاندان را در دل داشته یا نه ؟

سه چیز موجب قساوت قلب است

از جمله روایاتى که اهل سنت از پیغمبر اکرم صلى الله علیه و آله نقل کرده اند این است که آن حضرت فرمود: ثلاثه تقسى القلب : استماع اللهو، و طلب الصید، و اتیان باب السلطان .
سه چیز موجب قساوت قلب و سنگ دلى مى شود: 1- شنیدن لهو و لعب و حرفهاى بیهوده ، 2- دنبال صید و شکار رفتن ، 3- به دربار سلطان و حاکم وقت رفتن (و عرض حلجت نمودن در پیش سلطان )
و در روایتى از حضرت رسول (ص ) نقل شده که فرمود: من لم یتورع فى دین الله ، ابتلاه الله بثلاث خصال : اما ان یمیته شابا او یوقعه فى خدمة السلطان ، او یسکنه فى الرساتیق .
کسى که در دین خدا تقوا نداشته باشد، خداوند او را به سه خصلت مبتلا مى کند، یا او را جوانمرگ مى کند، یا او را در روستاها و دهکده ها ساکن مى کند و یا او را به خدمت سلطان و حاکم وقت مى گمارد.

امام صادق فرمود: من به سه کس رحم مى کنم

عن الصادق علیه السلام : انى لارحم ثلاثه و حق لهم ان یرحموا: عزیزا اصابته مذلة بعد العز، و غنى اصابته حاجة بعد الغنى ، و عالم یستخف به اهله و الجهلة
از امام صادق نقل شده که آن حضرت فرمود: من به سه کس رحم مى کنم و سزاوار است که آنها رحم شود:
1- به عزیزى که پس از عزت و احترام خوار و ذلیل شده باشد
2- به ثروتمندى که پس از ثروت و دارا بودنش محتاج شده باشد
3- به دانشمند و عالمى که خانواده اش و نادانان او را پست و خوار شمارند.
و در حدیث دیگرى آمده که آنحضرت فرمود: اکرموا عزیز اذل و غنیا افتقر و عالما ضاع فى زمان جهال
یعنى : اکرم و احترام کنید عزیزى را که ذلیل شده ، و توانگرى را که فقیر گشته و دانشمندى که در میان نادانان قرار گرفته و ضایع شده است.

اگر مى خواهید دزد را در خواب ببینید

در بعضى از کتابهاى خطى قدیمى از شیخ بهائى نقل شده که فرمود:
هر کسى این حروف را بنویسد و بگذارد در زیر سرش ، دزد را در خواب خواهد دید:
ح لا ح ى حلا ا ملح لز ناح سلح مسح

کیفیت نماز شب

در فضیلت نماز شب روایات زیادى داریم و ما مختصرا به دو روایت اشاره مى کنیم ، در مفاتیح الجنان آمده است که : ابن ابى جمهور از رسول خدا صلى الله علیه و آله نقل کرده که آن حضرت روزى به اصحاب خود فرمود که هرگاه کسى خوابیده شیطان بر پشت سر او سه گره مى زند، و بر هر گره اى گوید علیک لیل طویل فارقد یعنى شب دراز است بخواب ، پس هرگاه بیدار شد و ذکر خدا نمود یک گره باز شود و اگر وضوء گرفت گره دیگر گشوده شود و اگر نماز خواند گره دیگر باز شود آنگاه داخل صبح شود با نشاط و پاکیزه نفس وگرنه در حالى صبح مى کند که خبیث النفس است و با کسالت است و این روایت در کتابهاى اهل سنت نیز ذکر شده است .
روایت دوم : قطب راوندى روایت کرده که : حضرت عیسى علیه السلام مادر خود حضرت مریم علیه السلام را پس از مردنش صدازد و گفت : مادر با من تکلم کن ، آیا مى خواهى بدنیا برگردى ؟ مادرش گفت : بلى دوست دارم به دنیا برگردم براى نمازگزاران در شبهاى بسیار سرد و روزه گرفتن در روزهاى بسیار گرم ، اى پسر جان این راه بیمناک است .
نماز شب وقت آن از نصف شب طلوع صبح صادق است و هر چه به طلوع صبح صادق نزدیک تر شود فضیلتش بیشتر مى شود اگر قبل از طلوع صبح صادق چهار رکعت از نماز شب رابجا آورد بقیه را مى تواند فقط باحمد و بدون سوره بخواند.
نماز شب بطور مختصر به شرح زیر است :
نماز شب مجموعا یازده رکعت است که هشت رکعت آن را که بعد از هر رکعت مانند نماز صبح سلام مى دهد به نیت نماز شب مى خواند و اگر خواست مى تواند فقط حمد را بخواند سوره را نخواند گرچه با سوره فضیلت دیگرى دارد و بعد از آن دو رکعت نماز شفع مانند نماز صبح بخواند و بعد از آن یک رکعت نماز وتر بخواند و در نماز شفع وتر بهتر است بعد از حمد سوره توحید را بخواند تا ثواب یک ختم قرآن را ببرد.
مستحب است که در قنوت نماز وتر به چهل مؤ من دعا کند مثلا بگوید اللهم اغفر آیة الله البروجردى و غیره و اگر نتوانست چهل مؤ من را به این نحو دعا کند فقط یک مرتبه بگوید اللهم اغفر للمؤ منین و المؤ منات و المسلمین و المسلمات الاحیاء منهم و الاموات .
و بعد از دعا به چهل مؤ من سزاوار است که هفتاد مرتبه استغفار کند یعنى بگوید استغفرالله ربى و اتوب الیه و خوب است که دست چپ را به دعا بالا برد و استغفار را با دست راست بشمارد تا هفتاد مرتبه شود و پس از آن هفت مرتبه بگید: هذا مقام العائذ بک من النار این جایگاه کسى است که از آتش قهرت به تو پناه مى برد.
و بعد از آن در ادامه قنوت نماز وتر سیصد مرتبه بگوید: العفو العفو ...
و پس از آن به رکوع و سجده رود و نماز را تمام کند و تسبیح حضرت زهرا علیهاالسلام را بگوید د بعد هم دو رکعت نماز نافله صبح را بخواند.

خواص نماز شب در عقبى۱۱ خاصیت

اما آنچه متعلق به امور آخرت است :
اول مشرف شدن به مقام محمود است زیرا خداى متعال مى فرماید: و من اللیل فتهجد به نافلة لک عسى ان یبعثک ربک مقاما محمودا.
و مقدارى ار شب را به تهجد بپرداز و نافله شب را انجام بده شاید پروردگارت تو را به مقام محمود و مورد پسند برساند، که مقام محمود شفاعت گناهکاران یا مکانى در بهشت است .
دوم : آنکه متهجدان اول داخل مى شوند، بعد از آن خداوند منان به حساب خلائق مى پردازد.
سوم : نماز شب موجب مباهات خداوند بر ملائکه و فرشتگان مى شود.
چهارم : کفاره گناهان او مى شود.
پنجم : این آیه شریف و الذاکرین الله کثیرا و الذاکرات شامل او مى شود کسانیکه زیاد ذکر خدا را مى گویند از مرد وزن هر که باشد (خداوند بهشت را براى آنها مهیا مى کند)
ششم : مشرف به جواب لبیک از جانب پروردگار عالم مى شود زیرا خداوند مجیب الدعوات است و دعاى بندگان مخلص را اجابت مى کند و نور خدا در قلب او ثابت مى شود و گناهان او آمرزیده مى شود.
هفتم : زینت آخرت است ، چنانکه مال و فرزندان زینت دنیا هستند.
هشتم : نور چهره و جمال او در قیامت طبق روایتى پانصد سال راه و طبق روایت دیگر سه هزار سال راه مى رود و روشنى مى دهد.
نهم : هفت صف از ملائکه که هر صفى از مشرق تا مغرب باشد در عقب او صف مى بندند و به عدد هر ملک و فرشته اى به او درجه و مقام دهند.
دهم : خانه اى که در آن نماز شب خوانده مى شود، براى اهل آسمان روشنائى مى دهد چنانکه ستارگان درخشنده براى اهل زمین روشنائى مى دهند.
یازدهم : باعث خشنودى خداوند مى شود و موجب رضوان الله اکبر است یعنى سبب بزرگترین رضا و خشنودى خدا مى شود.

خواص نماز شب در دنیا

نماز شب بیست و دو خاصیت دارد که یازده تاى آن متعلق به امور دنیا است و یازده تاى آن متعلق به امور آخرت است اما آنچه که متعلق به امور دنیا است عبارتند از:
1- کسى که اهل نماز شب است روى او نیکو و نورانى مى شود (( لانهم خلوا بالله فکساهم الله من نوره )) زیرا آنها با خدا خلوت نمودند در عوض خدا آنها را به کسوت نور خود در آورد.
2- محبوب القواب مردم مى شود و مؤ ید مردم مى شود و زنى که شوهرش به او مایل نباشد از برکت نماز شب ، بسیار به او مایل مى شود.
3- باعث شرف و بزرگى او مى شود.
4- باعث مانع شدن درد از بدن او مى شود.
5- نماز شب موجب قوت و نیروى روز او مى شود.
6- به سبب آن خوشبو و خوشرو و خوش خلق مى شود.
7- غم را از بین مى برد.
8- باعث اداى قرض او مى شود.
9- باعث وسعت و گسترش روزى مى شود.
10- چشم را جلا و صفا مى دهد.
11- باعث صحت بدن و اعضاء و جوارح مى شود.