نذر وقربانی شیعیان همگی شرک اکبر به خداوند در عبادات است.

شبکه وهابی وصال در میان برنامه ای به شبهه افکنی علیه مذهب برحق شیعه پرداخته وشیعیان را متهم به شرک اکبر در عبادات نمود
این شبکه بدون اینکه از اعتقادات شیعه اطلاعی داشته باشد به محکوم کردن شیعیان به شرک اکبر در عبادت واستعانت اقدام نمود و مدعی شد نذر وقربانی شیعیان شرک است .
حال به نقد وبررسی این شبهه می پردازیم .
بیان شبهه :
وهابیون نذر برای غیر خدا را حرام دانسته وآن را شبیه نذر برای بت ها می شمارند و می گویند این کار از غلو و بزرگ دانستن کسی که برای او نذر شده است ، سرچشمه می گیرد .
پاسخ:
1- مراد از نذر
معنی نذر آن است که انسان خود را متعهد به پرداخت چیزی معین در صورت تحقق هدف و برآورده شدن مقصود کند و بگوید : برای خدا بر گردن من است که اگر چنین شد فلان کار را انجام دهم » و این همان نذر شرعی است .
و به همین جهت است که می بینیم تمام فقهای شیعه شرط تحقق نذر را استعمال کلمه (الله) در صیغه نذر می دانند . مرحوم صاحب جواهر در این زمینه می فرمایند : واجب است در صیغه نذر - که سبب ملتزم شدن به آن می شود – بگوید برای خداست بر گردن من ؛ به این معنی که اگر برای غیر خدا مانند پیامبری یا فرشته مقربی نذر کند صحیح نمی باشد.
جواهر الکلام ج 35 ص 172
پس وقتی که می گوید : برای فلان نذر کردم در واقع کلام خود را خلاصه کرده مجاز به کار برده است ؛ زیرا معنی آن این است که : برای خدا نذر کردم که کاری انجام دهم که ثوابش برای فلانی باشد و بنا بر این مراد از نذر برای اموات در واقع نذر برای خداوند است و اهدای ثواب آن به صاحب قبر ؛ نه این که نذر برای صاحب قبر صورت گرفته باشد  وعلت نذر در این موارد ، نذر کردن صدقه دادن و هدیه دادن ثواب آن به پیغمبر یا ولی او یا نیکان است ، و مقصود از آن تقرب به مرده به سبب نذر برای او نیست ؛ بلکه مقصود تقرب به سوی خداست ؛ چگونه انسان قصد قربت به مرده ای را بکند با اینکه می داند او از دنیا رفته و نمی تواند از این نذر سودی ببرد ، نه می تواند غذای نذری را بخورد و نه می تواند از آن اگر پول باشد استفاده کند و نه اگر لباس باشد آن را بپوشد .
پس بهتر آن است که بی جهت دیگران را تکفیر نکرده و با فتواهای بدون مدرک به دیگران هجوم نیاوریم ؛ و بلکه باید عمل مسلمان را حمل بر صحت کرده و حدالامکان به آنان تهمت نزنیم.

2- جواز صدقه دادن از طرف مردگان در نظر اهل سنت :

حال که مقصود شیعیان از این نذرها مشخص شد که ایشان تنها نذر را برای خدا انجام می دهند و مقصود از بردن نام مرده در نذر فرستادن ثواب نذر برای وی است ، نظر اهل سنت را در مورد فرستادن ثواب کارهای نیک برای اموات مورد بررسی قرار می دهیم :
عزامی شافعی می گوید :
هرکس که حال کسی از مسلمانان که این کار را انجام می دهد ، مورد مطالعه قرار دهد در می یابد که ایشان از نذر و قربانی خویش برای مردگان غیر از صدقه دادن از ایشان و فرستادن ثوابش برای آنها قصدی ندارند .
و دانسته شده است که اجماع اهل سنت بر این مطلب است که صدقه زندگان برای مردگان سود داشته و به ایشان می رسد ؛ و روایات در این زمینه بسیار مشهور هستند . 1- روایتی که از سعد رسیده است که از رسول خدا سوال کرد و عرضه داشت : مادر من از دنیا رفته است و می دانم که اگر زنده می ماند صدقه می داد ؛ آیا اگر از جانب او صدقه بدهم به او سودی می رسد؟ پاسخ دادند : آری .
پس سوال کرد : کدام صدقه فایده اش بیشتر است ای رسول خدا . حضرت فرمودند : آب .
پس چاهی کنده و گفت : این برای مادر سعد است .
و ابن تیمیه و اتباع او به خطا رفته اند که ادعا کرده اند اگر مسلمانی بگوید این نذر برای رسول خدا یا برای ولی است این مانند آن است که بگوید : این نذر برای خداست و مقصود از کلمه "برای" در هر دو غایت و نتیجه باشد . ایشان به اشتباه رفته و یا خود را به اشتباه زده اند زیرا مقصود از "برای" در نذر برای مردگان و ... تعیین جهت مصرف است ، نه مقصود .
فرقان القرآن : 133
3- نظریه علماء اهل سنت در جواز نذر برای اموات
با این مقدمات واضح شد که حتی طبق نظر علمای اهل سنت نیز صدقه دادن برای اموات عملی نیک به شمار رفته و سیره همه مسلمانان است ؛ اما آیا ایشان نذر کردن برای اموات را نیز جایز می دانند ؟ به سخنان ذیل توجه نمایید :
نظر سبکی از مشهورترین علمای اهل سنت :(او قاضی القضاة شافعی و شیخ الاسلام بود)
وی می گوید :
کعبه و حجره شریفه حکمشان مشخص گردید ؛ حکم کعبه با روایتی که گذشت و حکم حرم رسول خدا به سبب یکی بودن حکم آن با کعبه و به سبب علم به عظمت هر دو .
و در بسیاری شهرها اماکنی است که برای آن ها نذر می شود و هدایایی برای آنها فرستاده می شود . و گاهی عده ای در مورد حکم آنها سوال می کنند و در این مورد فکر می کنند که آیا آنها به کعبه و حرم رسول خدا در حکم ملحق می گردند – اگر چه در رتبه به مقام آنها نمی رسند – یا خیر ؛ و رافعی از صاحب تهذیب و غیر او نقل کرده است که اگر نذر کند که مقداری برای اهل شهر خاصی صدقه بدهد باید بر اهل همان شهر صدقه بدهد . و گفته است از همین قبیل است آنچه که نذر می شود که به قبری معروف در گرگان فرستاده شود . پس بدرستیکه آنچه در نزد او جمع می گردد - طبق آنچه نقل شده است – بر عده معینی تقسیم می گردد . و این عمل بر این باب حمل می گردد که عرف چنین اقتضایی داشته به همین جهت نذر را بر (صدقه) به ایشان حمل می گردانند . و شکی نیست که اگر این معنی از جهت عرف درست باشد باید نذر را بر همین جهت حمل نمود . اما اگر عرف چنین نگوید در آن دو نظر است :
اول : نذر درست نیست ، زیرا شرع این مطلب را تایید نکرده است ؛ بخلاف نذر برای کعبه و حجره شریفه ( قبر رسول گرامی اسلام )
دوم : اگر آن شخص معروف به نیکی باشد صحیح است ؛ و طبق این نظر باید نذر را در مصالح خاص به آن شخص مصرف نموده و در غیر آن خرج نگردد .
و نزد من بطلان نذر در غیر کعبه و قبر رسول خدا و مساجد سه گانه ( مسجد الحرام و مسجد النبی و مسجد الاقصی ) بهتر است ؛ زیرا در شرع دلیلی برای صحت آن نیامده است ؛ و اگر مقداری از مال خویش را برای آن ها فرستاد ( نذر کرد ) و عرف می گفت که آن را در جهت خاصی که به آن مربوط است مصرف کنند ، در همان راه خرج می شود و به همان اختصاص پیدا می کند .
فتاوى السبکی ج1/ص284
وی صحت نذر برای قبر رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم را جزو مسلمات دانسته و در مورد قبر سایرین می گوید اگر در عرف جهت مصرف خاصی داشته باشد این نذر صحیح است .
نظر شیخ داوود بن السید سلیمان نقشبندی خالدی بغدادی متوفی 1299:
مساله دایر مدار نیت نذر کننده است ، زیرا ملاک کارها نیت آن هاست ؛ پس اگر قصد نذر کننده خود مرده و تقرب جستن به سوی او به وسیله این نذر باشد ، قطعا این کار جایز نیست .
و اگر قصد او تقرب به خدای متعال باشد و اینکه زندگان به نوعی از این نذر بهره برده و ثوابش به آن مرده برسد – چه جهت خاصی برای مصرف بیان کند و یا چنین نکند اما در عرف روشی باشد که برای آن خرج کنند ؛ مانند مصلحت قبر و یا اهل آن شهر و یا نزدیکان آن قبر یا فقراء یا بستگان میت – در این صورت واجب است که به نذر وفاء کنند .
صلح الاخوان: 102 ، رجوع شود به الغدیر 5: 181 باب النذور لأهل القبور
وی بعد از این مقدمه می افزاید :
اما استدلال کردن خوارج به این روایت برای عدم جواز نذر در مکان هایی که در آن انبیا و صالحین دفن هستند – العیاذ بالله - به این گمان که انبیا و صالحین مانند بت و یا رسومات جاهلیت هستند ، این از گمراهی ایشان و خرافات ایشان و جرات پیدا کردن ایشان بر انبیا و اولیاست که ایشان را بت می نامند .
و این نهایت کوچک شمردن مقام انبیا است ؛ پس بدرستیکه هر کس مقام ایشان را حتی با کنایه کوچک شمارد کافر شده و طبق بعضی نظر ها توبه اش قبول نمی گردد . و این کسانی که به خاطر گمراهی خویش در بیچارگی افتاده اند ، توسل به انبیا را پرستش ایشان نامیده و ایشان را بت به حساب می آورند !!! پس نباید جهالت ایشان و گمراهیشان را مهم دانست .
صلح الاخوان : 109
آیا نذر کردن برای قربانی در جای خاص در شرع نهی نشده است؟
شاید وهابیون اشکال بگیرند که چون شما برای این نذر مکان خاصی در نظر گرفته اید این نذر ، شبیه نذر برای بت ها می شود و به همین جهت ما حکم به حرام بودن آن می کنیم ؛
در پاسخ می گوییم :
روایات نذر :
در همین زمینه اهل سنت از رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم روایاتی دارند که دلالت بر صحت نذر می نماید :
1- روایت از ثابت بن ضحاک از رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم):
شخصی به نزد رسول گرامی اسلام آمده و سوال کرد که نذر کرده است که در بوانه قربانی دهد ( روستایی بعد از ینبع نزدیک ساحل دریا | معجم البلدان 1 ص 505) حضرت سوال فرمودند : آیا در آنجا بتی از بت های جاهلیت پرستیده می شده است؟ عرضه داشتند : خیر .
حضرت فرمودند : آیا آنجا محل مراسمی خاص از رسوم جاهلیت بوده است ؟ عرضه داشتند : خیر .
حضرت فرمودند : به نذرت وفا بنما ، پس بدرستیکه در راه سرپیچی خدا نباید نذر کرد و نه در چیزی که انسان آن را نمی تواند انجام دهد .
سنن أبی داود 3: 238 ح3313 باب ما یؤمر به من الوفاء بالنذر
یکی از عجایب آن است که ابن تیمیه مسلمانان را به سبب این گونه نذرها کافر می داند ؛ با این بیان که عمل ایشان شبیه کارهای کفار است .
اگر واقعا این ملاک کافر شدن باشد ، اعمال دیگری نیز موجود است که شبیه کارهای مشرکان است ؛ و می توان از آن به مناسک حج و واجبات آن اشاره کرد ، که در ظاهر بسیار شباهت به کارهای مشرکین دارد ؛ مانند طواف دور خانه کعبه و بوسیدن حجر الاسود و قربانی و ...
4- سیره و روش مسلمانان در نذر برای اموات :
حال که فتوای عده ای از بزرگان و علمای اهل سنت را در مورد نذر برای مردگان نقل نمودیم ، به ذکر سیره و روش مسلمانان در این مورد می پردازیم :
نذر کردن قربانی و یا غیر آن ، برای انبیا و اولیا امری شایع بین مسلمانان بوده و در روش ایشان شناخته شده است . بدون اینکه اختصاص به گروهی داشته باشد ؛ و نذر کننده تنها در صورتی پاداش می برد که عمل وی برای خدا بوده و قربانی به نام خدا صورت گیرد که به عنوان نمونه به یک مورد از ده ها مورد اشاره می کنیم .
خالدی می گوید :
به این معنی که پاداش (قربانی و نذر) و ثوابش به ایشان ( اموات ) می رسد و آنچه که قربانی شده است با قصد قربت به خدا نذر شده است ؛ مانند اینکه مردم می گویند : برای مرده ام قربانی کردم ؛ یعنی از طرف او این قربانی را صدقه دادم ؛ و یا اینکه می گویند : برای مهمان قربانی کردم ؛ به این معنی که او سبب انجام این قربانی بوده است ( اما در هنگام ذبح نام خدا برده می شود) .
صلح الاخوان: 109 ، الغدیر 5: 182 باب النذور لاهل القبور
یکی از شبهاتی که در مورد بحث نذر و قربانی مطرح می شود ، شبهه حرام بودن قربانی برای رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم و اهل بیت علیهم السلام است ؛ و عده ای به این بهانه که این قربانی ها برای غیر خداست و یا به با ذکر این دروغ که شیعیان در هنگام ذبح به جای بسم الله نام امام حسین را می برند ، اهل سنت را از شیعیان دور می نمایند .
در مورد این که این قربانی برای غیر خداست پاسخ به طور کامل مطرح گردید ؛ زیرا مشخص است که شیعیان وقتی برای در عزای سید الشهدا و ائمه اطهار قربانی می کنند همان نیتی را دارند که اهل سنت آن را جایز می دانند ؛ یعنی نذر این گوسفند برای خدا به این قصد که گوشتش را برای عزداران امام حسین علیه السلام بدهد و ثوابش به روح حضرت برسد .
و همگان می دانند که شیعیان در هنگام قربانی تنها و تنها نام خدا را می برند . نه نام سید الشهدا و ... را .
اما در بین مردم شایع کرده که شیعیان در هنگام ذبح می گویند باسم الله و اسم الحسین و یا کلماتی مانند این ؛ و این دروغ را بهانه ای برای نجاست قربانی شیعیان در عزاداری و حرمت خوردن از گوشت آن قرار داده اند . گرچه شیعیان چنین کاری نمی کنند اما باز برای تکمیل بحث آنچه را علمای اهل سنت در کتب خود در این زمینه آورده اند برای شما نقل می نماییم :
وعلى هذا فإذا قال الذابح باسم الله واسم محمد وأراد أذبح باسم الله وأتبرک باسم محمد فینبغی أن لا یحرم
المجموع للنووی ج8/ص302
بنا بر این اگر قصاب بگوید : بسم الله و اسم محمد و مقصود او آن باشد که به اسم خدا ذبح می کنم و اسم رسول خدا را برای تبرک می آورم ، سزاوار است که حرام نباشد .

منبع: سایت خبری جام نیوز
مؤسسه تحقیقاتی حضرت ولی عصر (عج)