پرکاری عجیب و غریب و بیم لغزیدن روی سرسره ابتذال!

گروه فرهنگی- مهدی آذرپندار: پس از مشخص شدن نتایج نظرسنجی مردمی هفته‌ی گذشته‌ی برنامه‌ی "پارک ملت"، مسعود ده‌نمکی و فیلم‌هایش دوباره به موضوع بحث بسیاری از رسانه‌ها تبدیل شده‌اند. گروهی او و "اخراجی‌ها"‌یش را به دلیل کسب رتبه‌ی نخست در این نظرسنجی تحسین می‌کنند و گروه دیگری دقیقاً به همین دلیل، او و این نظرسنجی را مورد بدترین توهین‌ها قرار می‌دهند و با لطایف الحیلی قصد دارند رأی قاطع مردم را به گونه‌ای تفسیر کنند که سرانجام آنچه آنان می‌خواهند، از این نظرسنجی استحصال شود!
اما در میان حجم بالای این بحث‌های داغ رسانه‌ای، دیروز از سوی خبرگزاری فارس خبری در مورد ده‌نمکی منتشر شد که کمی تأمل برانگیز به نظر می‌رسید. عنوان خبر این بود "طنز نوروزی شبکه یک به ده‌نمکی رسید" و ذیل این عنوان توضیح داده شد که ده‌نمکی نویسندگی و کارگردانی سریال نوروزی شبکه‌ی اول سیما را با موضوع راهیان نور برعهده گرفته و تا به حال حدود 70 درصد از کارهای مقدماتی ساخت آن هم توسط او و دیگر همکارانش انجام شده است.
شاید در نگاه اول، در این خبر هیچ نکته‌ی تأمل برانگیز و عجیبی به چشم نخورد؛ چرا که از سویی مهارت ده‌نمکی در زمینه‌ی نویسندگی و کارگردانی کمدی‌های مرتبط با دفاع مقدس بر کسی پوشیده نیست و از سوی دیگر، وی با ساخت سریال "دارا و ندار" در حوزه‌ی سریال‌های نوروزی صاحب تجربه است و بر همین مبنا به نظر می‌رسد که انتخاب او از سوی شبکه‌ یک، انتخابی معقول و مناسب است. اما اگر فقط کمی به عقب بازگردیم و روند کاری ده‌نمکی و اخبار پیرامونش را از ابتدای سال 89 مورد بررسی قرار دهیم، حتماً متوجه ایراد کار خواهیم شد.

ده‌نمکی در سال 89 پس از فراغت از نوشتن فیلمنامه‌ی "اخراجی‌ها3"‌ و اخذ مجوزهای لازم، بلافاصله فیلمبرداری این فیلم را در نیمه‌ی دوم سال 89 کلید زد تا فیلم به جشنواره برسد. هر چند به دلیل همین آغاز دیرهنگام فیلمبرداری و تمام نشدن مراحل فنی فیلم در موعد مقرر، این فیلم نتوانست اکران مناسبی در جشنواره‌ی فیلم فجر داشته باشد و حتی در سالن مطبوعات هم به نمایش درنیامد. پس از اتمام جشنواره، پیگیر‌ی‌های ده‌نمکی برای اکران فیلمش در نوروز 90 شروع شد.

سال 90 برای ده‌نمکی در شرایطی آغاز شد که او از یکی دو هفته قبل از آغاز سال، شدیداً به عنوان تهیه‌کننده‌ درگیر اکران "اخراجی‌ها3" شده‌بود. مصاحبه‌های مطبوعاتی و تلویزیونی پرتعداد او، رسیدگی به وضعیت اکران و تبلیغات فیلمش در تهران و شهرستان‌ها، ساماندهی و حضور در اکران‌های خصوصی فیلم و مبارزه با قاچاق اینترنتی "اخراجی‌ها3"، مهم‌ترین مشغله‌های ده‌نمکی در دو ماهه‌ی نخست سال 90 به شمار می‌رفتند. حتماً تأیید می‌کنید که او با این حجم مشغله‌ی کاری، احتمالاً نمی‌توانسته به کار مهم دیگری همچون نوشتن فیلمنامه بپردازد.
به هر حال، با پایان اکران فیلم در تهران در سوم خرداد ماه سال جاری، از مشغله‌ی فراوان ده‌نمکی کاسته شد تا او بتواند در این مدت دوباره به فیلمنامه‌نویسی بپردازد؛ اما با این وجود هنوز اکران "اخراجی‌ها3" در شهرستان‌ها ادامه داشت و در کنار آن، ده‌نمکی باید برای ورود این فیلم به شبکه‌ی خانگی هم برنامه‌ریزی می‌کرد.

 

در حالی که ده‌نمکی قبلاً چند باری از احتمال ساخت اخراجی‌های 4 خبر داده بود، در اوایل مرداد ماه رسماً اعلام کرد که در حال نوشتن فیلمنامه‌ی جدیدترین کارش با عنوان "رسوایی" یا "اخراجی‌ها4" است. سرانجام هم در هفدهم مرداد ماه با قرار دان پستی در وبلاگش، از اتمام این فیلمنامه خبر داد. کمی بعد، در هفتم شهریور ماه این فیلمنامه مجوز ساخت گرفت تا انتظار علاقه‌مندان به کارهای ده‌نمکی برای دیدن اثر جدید او خیلی طولانی نشود. چه‌آنکه او در همین ایام در مصاحبه با سایت کافه‌سینما ابراز امیدواری کرده بود که "رسوایی" به جشنواره‌ی فیلم فجر می‌رسد!

حالا در شرایطی که در آخرین روزهای شهریور 90 قرار داریم، انتشار خبر پذیرفتن نویسندگی و کارگردانی سریال نوروزی شبکه‌ی یک سیما از سوی ده‌نمکی، حکایت از پرکاری غیرمتعارف او دارد. جالب آن است که در خبر فارس اشاره شده که تا به حال حدود 70 درصد از کارهای مقدماتی ساخت این مجموعه انجام شده است. اگر این خبر صحت داشته باشد، در این صورت باید از ده‌نمکی پرسید که او چگونه می‌خواهد هم "رسوایی" را به جشنواره‌ی فجر برساند و هم سریال نوروزی شبکه‌ی اول را در همین مدت کلید بزند؟
البته نمی‌توان انکار نمود که برخی از کارگردان‌های سینما و تلویزیون ایران از عهده‌ی چنین پرکاری عجیب و غریبی بر می‌آیند. به طور مثال می‌توان به سیروس مقدم اشاره کرد که در سال‌های قبل در کارنامه‌ی او ساخت سه سریال در سال هم مشاهده شده است! اما این حقیقت نیز که در اثر در پیش گرفتن چنین روندی، همیشه کیفیت کار فدا می‌شود، غیر قابل انکار است. همین سیروس مقدم نیز اخیراً گزیده کار شده است و در اثر همین گزیده‌کاری اوست که در نوروز 90، سریال موفق و درخشانی همچون "پایتخت" خلق می‌شود.

مسعود ده‌نمکی هم مطمئناً از این قاعده مستثنا نیست و  پرکاری او قطعاً موجب افت کیفی و محتوایی آثار او خواهد شد. عده‌ای معتقدند همین شتاب او در نوشتن فیلمنامه‌ی "اخراجی‌ها3"، به وضوح در کیفیت این فیلم تاثیر گذاشته و حتی موجب ایجاد رگه‌هایی از ابتذال در آن شده است.
نمی‌توان انکار کرد که برخی از شوخی‌های موجود در "اخراجی های 3"، بعضی از متعصب‌ترین هواداران سینمای ده‌نمکی را هم رنجاند. به طور مثال استفاده‌ی فراوان فیلم از موسیقی‌های مبتذل و بازاری و اقتباس از یکی از مبتذل‌ترین موزیک ویدئوهای اخیر، شوخی با روضه‌خوانی، شوخی با اصطلاحاتی همچون "لب زدن" و امثال آن، موجب شد تا فیلم نتواند محبوبیت و موفقیت دو شماره‌ی قبلی آن را تکرار کند.

به عقیده‌ی بسیاری، پررنگ شدن رگه‌های ابتذال در آثار ده‌نمکی بعد از ساخت قسمت اول اخراجی‌ها،‌ ریشه در همین پرکاری او دارد و از آنجا نشأت می‌گیرد که او وقت کمی برای نوشتن فیلمنامه صرف می‌کند. این در حالی است که او برای نوشتن فیلمنامه‌ی "اخراجی‌ها1" -که قطعاً موفق‌ترین فیلم در این سه‌گانه به شمار می‌رود-  مدت‌ها وقت گذاشته و با چند تن از مطرح‌ترین فیلمنامه‌نویسان سینمای ایران در زمینه‌ی کمدی، مشورت کرد. اما تداوم نداشتن چنین روندی در سری دوم و سوم اخراجی‌ها، موجب شد که به قول مسعود فراستی به جای آنکه شوخی‌ها در خلال فیلمنامه‌های این دو فیلم گنجانده شود، خود این شوخی‌ها محور شده و فیلمنامه بر اساس آنها جلو می‌رود!

به هر حال، این روزها به موازات آنکه ده‌نمکی طبق نظرسنجی‌ها به عنوان مردمی‌ترین و محبوب‌ترین کارگردان سینمای پس از انقلاب ایران شناخته می‌شود، می‌توان به وضوح شاهد افزایش هشدارهای دلسوزانه‌‌ی دوستداران و هم‌سنگران ده‌نمکی نیز بود که جهت جلوگیری از تضعیف آثار او و از دست دادن چنین جایگاهی در آینده صادر می‌شود. بدیهی است که ماهیت این انتقادها و هشدارها، با ماهیت خیل نقدهای ناجوانمردانه‌ و بی‌اساس طیف روشنفکری و سینماگران غربزده کاملاً متفاوت است.

 اما شاید در این مدت، مهم‌ترین هشدار به ده‌نمکی را، استاد و مراد ده‌نمکی -یوسفعلی میر شکاک- به او داده باشد. آنجا که در میان خیل تحسین‌ها و تمجید‌هایی که نثار ده‌نمکی می‌کند، می‌نویسد:

سینما لغزاننده است، سینما لغزاننده است، سینما لغزاننده ... باز هم باید گفت!؟ به ده‌نمکی گفتم لغزیدنت را دیدم، یک فریم یا دو فریم که هیچ کس آن‌ها را در آن شلوغی و در میان قهقه‌ی پی‌درپی خنده‌ها نمی‌تواند ببیند. مواظب خودت باش! لب سرسره‌ای! اگر سر خوردی و پایین افتادی یادت نرود که خواجه‌ی جهان علیه‌ رضوان الله المستعان فرموده است: سزای ماست بهشت ای خداشناس برو، که مستحق کرامـت گناهکارانند.

منبع:وب سایت رجانیوز

www.rajanews.com