فضیلت و آثار دعا از دیدگاه روایات
این مطالب چندین فایده از فواید دعا را دربردارد:
نخست اینکه دعا، محبوبترین اعمال در نزد خداوند - جلّ جلاله - است . چنانکه در روایتى آمده که امام صادق (ع ) به نقل از پدر بزرگوارش فرمود که علىّ(ع ) فرمود: محبوبترین اعمال نزد خداوند سبحان در روى زمین ، دعا، و برترین عبادت ، عفّت و پاکدامنى است .
دوّم اینکه : دعا، انسان را از گزند دشمنان و مخالفان رهایى بخشیده ، و درهاى روزى را به روى او مى گشاید.
چنانکه روایت شده امام جعفر صادق (ع ) به نقل از پدر بزرگوارش فرمود که رسول اللّه (ص ) فرمود: آیا شما را راهنمایى ننمایم بر جنگ افزارى که شما را از دشمنانتان نجات داده و روزى هایتان را افزون گرداند؟ عرض کردند: بله . فرمود: شب و روز پروردگارتان را بخوانید، زیرا براستى که دعا، سلاح و جنگ افزار مؤ منان است .
و در حدیث دیگر از امام صادق (ع ) آمده است که : دعا از جنگ افزار آهنین نافذتر است .
سوّم اینکه : دعا، ستون دین ، و نور آسمانها و زمینهاست .
چنانکه از امام صادق ، جعفر بن محمّد از پدربزرگوارش (علیهماالسلام ) نقل شده که رسول خدا(ص ) فرمود: دعا، سلاح مؤمنین و ستون دین ، و علّتِ روشنایى آسمانها و زمین است .
چهارم اینکه : دعا، از وقوع امورى که تقدیر شده و یا نشده جلوگیرى مى کند.
چنانکه عمر بن یزید نقل مى کند که از حضرت ابى ابراهیم امام کاظم (ع ) شنیدم که مى فرمود: براستى که دعا از وقوع امورى که تقدیر شده و یا نشده جلوگیرى مى کند.
وى مى گوید: عرض کردم : فدایت شوم ، امور مقدّر معلوم است مقصود از امور غیر مقدّر چیست ؟ فرمود: خداوند جلوگیرى مى کند تا اینکه مقدّر نشود.
پنجم اینکه : دعا، بلا را دفع مى کند.
چنانکه ابى ولّاد حفص بن سالم خیّاط مى گوید: در مدینه به خدمت امام ابى الحسن موسى (ع ) وارد شدم ، و چیزى همراه من بود که آن را به ایشان رساندم . حضرت فرمود: به اصحاب و یاران خویش اطّلاع بده و بگو که : تقواى خداوند عزّوجلّ را پیشه کنید، که شما در عهد پادشاهىِ شخص سرکشى هستند (و مقصودشان ، اَبُوالدَّوانیق یعنى منصور خلیفه عبّاسى بود)، پس زبانهایتان را حفظ کنید، و بر جانها و دینتان محافظت کنید، و امورى را که از وقوعِ آن بر ما و خودتان بیم دارید با دعا دفع کنید؛ زیرا به خدا سوگند، که دعا و درخواست نمودن از درگاه الهى ، بلا را دفع مى کند در حالى که بلا مقدّر شده و اراده حتمى و قضاى الهى به آن تعلّق گرفته و تنها امضاى آن باقى مانده است ؛ ولى وقتى خداوند خوانده مى شود و از او خواسته مى شود که بلا را برگرداند، آن را دفع مى کند، پس در دعا اصرار کنید که خداوند خود شما را از شرّ آن کفایت فرماید.
ابوولاّد مى گوید: وقتى فرمایش حضرتش ابى الحسن (ع ) را به یاران خود رساندم ، ایشان بدان عمل نموده و بر ابوالدّوانیق نفرین کردند، و درست در سالى به سوى مکّه خارج شده بود، در کنار بئرمیمون پیش از آنکه مناسک حجّ را انجام دهد، جان سپرد و خداوند ما را از دست او راحت کرد.
ابوولاّد مى گوید: من نیز در آن سال حاجى بودم ، به خدمت حضرت ابى الحسن (ع ) رسیدم ، ایشان فرمود: اى اباولاّد، چگونه دیدید کامیابى و مستجاب شدن در آنچه را که به شما امر نموده و بر انجام آن تشویق کردم ، یعنى نفرین کردن بر ابى الدّوانیق ؟ اى اباولاّد، هیچ بلایى نیست که خداوند بر بنده مؤمن نازل مى کند و دعا را به او الهام مى کند، مگر اینکه خداوند بزودى آن بلا را برطرف مى نماید. و هیچ بلایى نیست که خداوند بر بنده مؤمنى نازل مى کند و او از دعا کردن خوددارى مى کند، مگر اینکه آن و گرفتارى طولانى مى گردد، پس وقتى بلا بر شما نازل شد، بر شما باد به دعا کردن !
ششم اینکه : مقصود از گفتار خداوند - جلّ جلاله - آنجا که مى فرماید:
ما یَفْتَحِ اللّهُ للِنّاسِ مِنْ رَحْمَةٍ، فَلامُمْسِک لَها. - هر رحمتى را که خداوند براى مردم بگشاید، هیچ کس نمى تواند جلو آن را بگیرد.
همان دعاست ، چنانکه امام صادق (ع ) در روایتى در رابطه با آیه شریفه فوق مى فرمایند مقصود همان دعاست .
هفتم اینکه : دعا، سبب تندرستى و بهبودى از هر بیمارى است .
چنانکه محمّد بن مسلم مى گوید: به امام باقر(ع ) عرض کردم : آیا اینکه مى گویند که رسول خدا(ص ) درباره حَبّه سَوْداء فرموده که : مایه شفا و بهبودى از هر بیمارى است ، جز مرگ . صحیح است ؟ فرمود: بله ، سپس فرمود: آیا مى خواهى تو را از چیزى که سبب شفا و بهبودى از هر بیمارى و آسیب ، حتّى مرگ است ، آگاه سازم ؟ عرض کردم : بله ، فرمود: دعا.
هشتم اینکه : دعا، قضاى مُبْرَم و اراده حتمى و استوار الهى را برمى گرداند.
چنانکه علىّ بن عقبه مى گوید: از امام صادق (ع ) شنیدم که مى فرمود: براستى که دعا، قضا و اراده حتمى و مُبْرَم را بعد از اینکه سخت و محکم شده باشد، برمى گرداند، پس بسیار دعا بکن ، زیرا دعا کلید تمام رحمتها، و سبب کامیابى و برآورده شدن تمام خواسته هاست ، و جز با دعا کردن نمى توان به آنچه نزد خداوند است نایل گردید. بى گمان هیچ درى نیست که بسیار کوبیده شود، مگر اینکه بزودى به روى کوبنده اش گشوده مى شود.
نهم اینکه : هرکس از نزول بلا بهراسد و بخواهد آن را با دعا برگرداند، خداوند -جلّجلاله - او را به آرزویش نایل مى گرداند.
چنانکه در روایتى آمده امام صادق (ع ) فرمود: هرکس بیم آن را داشته باشد که بلا و مصیبتى به او برسد، پس با دعا کردن در برابر آن بایستد، [یا: برخیزد و براى مرتفع شدن آن دعا بکند]، هیچگاه خداوند آن بلا را به او نشان نمى دهد و وى را به آن گرفتار نمى نماید.
تمام فواید دعا را که روایات گذشته مشتمل بر آن است ، ما از ناحیه انعام و احسانى که خداوند - عزّوجلّ - بر ما تفضّل فرموده ، آشکارا یافته ایم ، پس هرکس حسن ظنّ به صدق گفتار ما دارد، در حقّ بودن و تحقّق این حالت که از خودمان ذکر نمودیم (یعنى یافتن همه این نتایج )، شکّ و تردید به خود راه ندهد.
دهم اینکه : دعا، در مقابل نزول بلا قرار گرفته و از آن جلوگیرى نموده و آن را تا روز جزا و قیامت به عقب مى اندازد.
چنانکه در روایتى آمده که امام رضا (ع ) فرمود که از پدربزگوارم (ع ) شنیدم که مى فرمود: براستى که دعا در مقابل بلا و گرفتارى مى ایستد، و آن دو (یعنى دعا وبلا) تا روز قیامت توافق پیدا مى کنند.
یازدهم اینکه : دست دعا کننده هرگز خالى از فضلِ رحمت خداوند - جلّ جلاله - برنمى گردد.
چنانکه محمّد بن یعقوب کلینى روایت نموده که امام صادق (ع ) فرمود: هیچ بنده اى دستش را به درگاه خداوند سرافراز جبّار نمى گشاید، مگر اینکه خداوند - عزّوجلّ - شرم مى کند که چیزى از فضلِ رحمت خویش در آن نگذاشته ، دست او را خالى برگرداند، پس هرگاه که دعا مى کنید، تا دستتان را بر روى و سرخویش نکشیده اید، برنگردانید.
