دلایل قرآنی برای اثبات وجود عالم برزخ

و لاتقولوا لمن یقتل فی سبیل الله اموات بل احیاء و لکن لا تشعرون .
 نگوئید که کسانی که در راه خداوند کشته شده اند مرده اند ، بلکه زنده اند و لکن شما خبر ندارید . اگر گفته شود که مقصود از حیات ، حیات قیامت است ، پاسخ این است که چه ضرورتی داشت که قرآن کریم مخاطبین خود را به عدم شناخت و درک چنین حیاتی ( که فعلا جریان ندارد ) محکوم نماید ؟
 و لا تحسبن الذین قتلوا فی سبیل الله امواتا بل احیاء عند ربهم یرزقون فرحین بما اتیهم الله من فضله و یستبشرون بالذین لم یلحقوا بهم من خلفهم الا خوف علیهم و لا هم یحزنون یستبشرون بنعمه من الله و فضل و ان لا یضیع اجر المومنین . مپندار کسانی که در راه خداوند کشته شده اند مرده اند ، بلکه زنده اند و نزد پروردکارشان روزی می خورند .
   از آنچه که خدا به آنها داده شادمانند و به کسانی که هنوز به آنها ملحق نشده اند بشارت می دهند که ( آنجا ) نه دچار خوفند و نه دچار حزنی . به نعمت الهی و فضل شادمانند و خداوند اجر مومنین را ضایع نمی فرماید . آیه کریمه ضمن اثبات حیات برای کشته شدگان ، بهره مند شهدا را از روزی مخصوص الهی خاطرنشان می سازد ، آنهم نه فقط درآینده ( قیامت ) بلکه بلا فاصله پس از مرگ . و دلیلش ، تعبیر " یرزقون " است که بر حال و دوام دلالت دارد والا می فرمود : " سیرزقون " ( روزی خواهند خورد ) .
نکته دیگر اینکه فرمود : این روزی (  4 - همان ، ص 216 . ) (  5 - بقره ، 154 . ) (  6 - آل عمران ، 171 - 169 . ) یافتگان بقدری خوشحال و شادمانند که آرزو می کنند دوستانشان ( که در دنیا هستند ) به آنها ملحق شوند . اگر این زندگی فقط در آخرت بود چه جای این بود که برای دوستانشان استلحاق نمایند . و من اعرض عن ذکری ، فان له معیشه ضنکا و نحشره یوم القیامه اعمی . 7 و کسی که از یاد من روی بگرداند ، پس برای او یک زندگی سخت می باشد و او را در روز قیامت کور بر انگیزیم . آیه دو نوع حیات و معیشت را مطرح می سازد : معیشت ضنک و کوری روز قیامت . حیات اولی حیات برزخی است و دلیلش این است که کافران عموما در دنیا زندگی فراخی دارند زیرا برای تمتع از لذات دنیا حد و مرزی نمی شناسند ، همانطور که در روایت آمده است : " الدنیا سجن المومن و جنه الکافر " دنیا زندان مومن و بهشت کافر است .
حتی اذا جاء احدهم الموت ، قال رب ارجعون لعلی اعمل صالحا فیما ترکت کلا انها کلمه هو قائلها و من ورائهم برزخ الی یوم یبعثون .
وقتی یکی از آنها ( کافران ) را مرگ فرا می رسد ، می گوید : پروردگارا مرا به دنیا بازگردان تا اعمال صالحی که ترکشان کردم انجام دهم . ( خطاب می رسد که ) نه ، این فقط کلمه ای است که او می گوید ( حرفش اصالتی ندارد ) از این لحظه به بعد عالمی در انتظارش هست بنام برزخ ، تا روز قیامت . دو مطلب مهم از این آیه فهمیده می شود : یکی اینکه قوای ادراکی انسان در حال مرگ بقدری فعال می شود که قادر است صورتهای ملکوتی رامشاهده کند و با آنها گفتگو نماید . و دیکر اینکه از ابتدای مرگ تا قیامت کبری ، عالمی که برزخ نامیده می شود در انتظار انسان است . (  7 - طه ، 124 . ) (  8 - مومنون ، 1.. - 99 . )
  قالوا ربنا امتنا اثنتین و احییتنا اثنتین فاعترفنا بذنوبنا فهل الی خروج من سبیل گویند :
 پروردگار ما ، دوبار ما را میراند و دو بار زنده کرد ، پس ، به گناهانمان اعتراف می کنیم . آیا راه خروجی از ( جهنم ) هست ؟ آیه کریمه ، دو اماته و دو احیاء را مطرح فرموده که در تطبیق آنها چاره ای جز این نخواهد بود که به عالمی بنام برزخ معترف شویم ، با این توضیح : مرگ اول ( پس از زندگی دنیا ) ، احیاء اول ( عالم برزخ ) ، مرگ دوم ( پس از حیات برزخی ) و احیاء دوم ( قیامت کبری ) . محل استدلال ، عرضه شدن آتش بر فرعونیان در صبح و شام است در حالیکه پس از قیامت شب و روزی وجود ندارد . بعلاوه ، آیه شریفه یک عذاب جداگانه ای ( اشد العذاب ) را در روز قیامت ( یوم تقوم الساعه ) مطرح می فرماید . این دو مطلب دلیل بر این است که عالمی بنام برزخ وجود دارد . فاما الذین شقوا ففی النار لهم فیها رفیر و شهیق خالدین فیها ما دامت السموات و الارض الا ما شاء ربک ان ربک فعال لما یرید و اما الذین سعدوا ففی الجنه خالدین فیها ما دامت السموات و الارض . اما کسانی که شقاوت ورزیدند پس جایگاهشان در آتش است و برای ایشان فریاد سخت و ناله های جانگداز است . و این عذاب تا زمین و آسمان بر قرار است ادامه دارد مگر اینکه پروردکارت بخواهد ، براستی که پروردگارت آنچه بخواهد می کند . و اما آنها که خوشبختند تا آسمانها و زمین بر قرار است در بهشتند . آیات کریمه فوق ، خلود و ماندن در آتش و بهشت را منوط به ادامه آسمانها و زمین نموده است در حالیکه می دانیم طبق صریح قرآن ، در قیامت آسمان و زمینی ( بدین سان ) وجود ندارد : " یوم تبدل الارض غیر الارض و السموات و برزوا لله الواحد القهار " ، بنابر این ، این عذاب و تنعم ، برزخی است . (  9 - مومن ، 11 . ) (  1. - هود ، 1.8 - 1.6 . )

 قیل ادخل الجنه قال یا لیت قومی یعلمون بما غفر لی ربی و جعلنی من المکرمین  گفته شد که داخل بهشت شو . گفت : " ای کاش قوم می دانستند . که پرورگارم چسان مرا مورد غفران خود قرار داده و چسان مرا گرامی داشته است ؟ این آیه شریفه مربوط به حبیب نجار - مومن زمان فرعون - است که پس از ایمان آوردن به حضرت موسی ( ع ) مردم را به پیروی از او دعوت می کرد اما فرعونیان او را کشتند و به دار آویختند ، لذا خداوند زبان حال او را پس از مرگش گزارش نموده و عالم برزخ را بطور ضمنی اثبات می فرماید . دلیل این مطلب ، عبارت : ( ای کاش قوم من می دانستند ... " می باشد