قفسه

قفسه

پایگاه فرهنگی مذهبی قفسه
قفسه

قفسه

پایگاه فرهنگی مذهبی قفسه

تصویری از عذاب های جهنم از زبان قرآن کریم

زمانی که هنگام جان کندن افراد معاند فرا می رسد ، فرشته مرگ در زشت ترین و هراسناک ترین صورتها بر آنها ظاهر و نمایان می شود و شیطانهای سرکشی که با آن فرد آشنا بودند او را احاطه می کنند . فرشته مرگ به او می گوید : ای نفس پلید کافر به خدا و منکر نبوت پیامبر (ص) و امامت علی (ع) و جانشینان او . لعنت و غضب الهی بر تو باد آنگاه می گوید : اینک سرت را بالا برده و نگاه کن در این موقع او حضرت رسول اکرم (ص) و حضرت علی (ع) و سایر ائمه (ع) را بر تختهایی در مقابل عرش الهی می بیند . بهشتهای الهی را می نگرد که درهای آنها گشود است و کاخها و درجات و منزلت هایی را که در فکر و آرزوی احدی نگنجد .
فرشته مرگ گوید: اگر تو با اولیاء خدا دوست بودی ، روحت بسوی آنان عروج می کرد و جایگاهت در آن بهشت می بود و آنجا منازل تو و اویاء تو و مجاوران و نزدیکانت بود " . اما آفرینش جهنم اینطور نیست . جهنم در پی اعمال فاسد انسان حادث می شود ، همانطور که بیماری های گوناگون جسمانی بعد از تولد انسان بر اثر سوء تغذیه و عدم رعایت دستورات بهداشتی پیدا می شوند ، همانطور هم جهنم و عذابهای آن بعد از پیدایش خلاء روحی و معنوی و گرایشات انحرافی در حاق وجود انسانی (ملکوت انسان) ایجاد شده و دردهای و شکنجه های طولانی و پایان ناپذیرش به موقع سراغ انسان خواهد آمد.
صورت ملکوت جهنم هم اکنون موجود است اما مصالح مادی آن تمام اجزای آتش زا و آتش گیر پیکره عظیم مادی جهان است ، خاستگاه عذاب ، روح و دل آدمی است و ابزار این عذاب همین پیکره مادی جهان ، که این دو  یعنی اعمال فاسد روحی با آتش خارجی  باهم جفت می شود و عذاب دردناک جهنمی را ایجاد می کند . آری آن آتش با انسان گناهکار سخت سنخیت دارد . مومن را اگر هزار سال در قعر جهنم قرار بدهند کوچکترین اثری از سوزش آتش در او ایجاد نخواهد شد ، همانطور که آتش با بدن حضرت ابراهیم کاری نکرد . آخرین نکته اینکه : عذاب های جهنم بر دو نوع است : اشتراکی و اختصاصی . و این بدان جهت است که بعضی از گناهان با اشتراک دیگر گناهکاران صورت گرفته و بعضی بصورت انفرادی . پس از ذکر این مقدمه ، اینک به بطرح مسائلی چند درباره جهنم از زبان قرآن می پردازیم .


فان لم تفعلوا و لن تفعلوا فاتقوا النار التی وقودها الناس و الحجاره اعدت للکافرین . 1

پس اگر دستورات خدا را اجرا نکنید و مع الاسف هرگز اجرا نمی کنید ، پس بترسید از آتشی که آتش زنه اش خود مردم و سنگهای جهنم است که برای کافران آماده شده است .


اولئک الذین اشتروا الحیوه الدنیا بالاخره فلا یخفف عنهم العذاب و لا هم ینصرون . 2
آنها کسانی هستند که زندگی آخرت را به دنیا فروختند پس عذاب جهنم در مورد آنها تخفیف نخواهد یافت و یاری نخواهند شد

ان الذین یاکلون اموال الیتامی ظلما انما یاکلون فی بطونهم نارا و سیصلون سعیرا . 3همانا کسانی که اموال یتیمان را به ظلم می خورند جز این نیست که در حقیقت در درونشان آتش می خورند و بزودی در آتش سوزان افمنده خواهند شد .

ان الذین کفروا بایاتنا سوف نصلیهم نارا کلما نضجت جلودهم بدلناهم غیرها لیذوقوا العذاب . 4
همانا کسانی که به آیات ما کافر شدند بزودی آنها را در آتشی می افکنم که هرگاه پوستشان بسوزد پوست دیگری به جای آن می رویانیم تا بدین ترتیب عذاب را بچشند .

اولئک ماویهم جهنم و لا یجدون عنها محیصا . 5
آنها کافران جایگاهشان جهنم است ، و در آنجا هی‍چ گریزگاه و مفری نمی یابند .

لهم شراب من حمیم و عذاب الیم بما کانوا یکفرون . 6
برای آنهاست شرابی از آب داغ و عذابی دردناک به خاطر کفر ورزیشان .

لیمیز الله الخبیث من الطیب و یجعل الخبیث بعضه علی بعض فیرکمه جمیعا . 7
برای اینکه خداوند ، پلید را از پاک جدا کند و بعضی از پلیدان را بر بعضی دیگر درآمیزد و همه آنها را با هم متراکم سازد .

و الذین یکنزون الذهب و الفضه و لا ینفونها فی سبیل الله ... " 8

و کسانی که طلا و نقره می اندوزند و آنها را در راه خداوند انفاق نمی کنند پس آنها را به عذاب دردناک بشارت ده روزی که در آتش تفتیده شوند پس بوسیله همان طلا و نقره پیشانیها و پهلوها و پشتهایشان داغ شود . و به آنها گفته شود که این است آنچه که اندوختید برای خودتان ، پس بچشید آنچه را که می اندوختید .


و ان جهنم لمحیطه بالکافرین . 9 
و همانا جهنم بر کافرین احاطه دارد و جهنمیان راه خروج ندارند .

و الذین کفروا لهم شراب من حمیم و عذاب الیم بما کانوا یکفرون . 10
و کسانی که کافر شدند برای آنهاست شرابی از آب جوشان و عذابی است دردناک بر اساس کفرشان

و استفتحوا و خاب کل جبار عنید من ورائه جهنم ... 11
و کافران پیروزی جستند و اما هر جبار سرکشی ناامید شد . در انتظارش دوزخ است و از آب چرک خون آلود نوشانیده می شود ، جرعه جرعه به کامش ریخته می شود در حالی که نمی تواند آن را فرو برد حالت تهوع پیدا می کند . واز شدت عذاب مرک از هر سو سراغش می آید در حالی که نمی میرد و عذابی انبوه در انتظارش نشسته است .


و ان جهنم لموعدهم اجمعین لها سبعه ابواب ... 12

و همانا جهنم وعده گاه همه مجرمین است . جهنم هفت در دارد و برای هر باب جزئی تقسیم شده است .


و اذا رای الذین ظلموا العذاب فلا یخفف عنهم و لا هم ینظرون و اذا رای الذین اشرکوا ... 13

و هنگامی که ستمکاران عذاب را می بینند متوجه می شوند که هی‍ تخفیفی برایشان وجود نداشته و مهلتی به آنها داده نمی شود . و آنگاه که مشرکین شرکایشان را می بینند می گویند : پروردگارا اینها همان شرکایی ، بودند که ما بجای تو آنها را پرستش می کردیم . پس سخن را بسوی آنها بر می گردانند و می گویند شما دروغگویانید . در آن روز کافران با خدا طرح آشتی می افکنند و از ایشان دامها و تله هایی که چیده بوده و دروغهایی که می یافتند . کم شدند دیگر دستشان از حقه ها و نیرنگها بریده شد . آنان که کفر ورزیدند و مردم را از راه خدا بازداشتند ، ما هم عذابی بر روی عذاب بخاطر فساد کاریشان افزودیم .


ثم جعلنا له جهنم یصلیها مذموما مدحورا . 14آنگاه قرار دادیم برای او جهنم را و او هم بچشد جهنم را در حالی که نکوهیده و رانده شده است .


انا اعتدنا للظالمین نارا احاط بهم سرادقها و ... 15همانا ما آتش را برای ستم کاران آماده ساخته ایم آتشی که سراپرده های آن ، آنها را احاطه نموده و اگر فریاد خواهی کنند در پاسخ فریاد خواهیشان آبی چون مس گداخته به آنها داده می شود که صورتشان را کباب می سازد و براستی بد شرابی و بد جایگاهی است .


فوربک لنحشرنهم و الشیاطین ثم لنحضرنهم حول جهنم جثیا . 16

ای رسول خدا سوگند به پروردگارت که ما هر آینه آنها را گرد خواهیم آورد سپس آنها را پیرامون دوزخ می نشانیم . سپس از هر گروهی ، کسانی را که نسبت به پروردگارشان گردنکش ترند برگیریم . ما می دانیم که کدامشان برای چشیدن دوزخ سزاوارترند . کسی از شما نیست جز اینکه وارد دوزخ می شود و این بر پروردگار تو حتمی و گذشتی است . پس کسانی که تقوی پیشه بودند از آن آتش نجات می دهیم اما ستم کاران را - در حالی که از شدت عذاب به زانوا آمده اند - وامی گذاریم .


انه من یات ربه مجرما فان له جهنم لا یموت فیها و لا یحیی .17

همانا کسی که وارد قیامت شود در حالی که مجرم است ، پس جهنم نصیب اوست که در آن نه می میرد و نه زنده می ماند دائما در حال موت و حیات است .


انکم و ما تعبدون من دون الله حصب جهنم انتم لها واردون ... 18

همانا شما و آنچه که بجای خداوند می پرستیدید سوخت دوزخید و شما بر آن وارد می شوید . و اگر این معبودان خدا می بودند در آتش وارد نمی شدند در حالی که هر کدام در آن آتش خالد و جاویدانند . در آن آتش آنها آه می کشند و قادر به شنیدن نیستند .


فالذین کفروا قطعت لهم ثیاب من نار یصب من فوق روسهم الحمیم ... 19  پس آنان که کافر شدند بریده شد برایشان جامه هایی از آتش . از فراز سرهایشان آب جوشان ریخته شود . و آنچه که در شکمهایشان و بر پوستهایشان وجود دارد گداخته می شود . و برای ایشان است گرزهایی از آن . هرگاه که اراده بیرون آمدن از آتش می کنند مجددا بدان بازگردانیده می شوند و به آنها گفته می شود : بچشید عذاب سوزان را .


تلفح وجوههم النار و هم فیها کالحون الم تکن ایاتی تتلی علیکم ... 20

آتش روهای ایشان را بریان سازد و آنها را در آتش چهره سوختگانند . و به آنها گفته می شود که که آیا آیاتمان بر شما خوانده نشد و آیا شما تکذیبش نکردید ؟ آنها می گویند : پروردگار ما ، تیره روزی بر ما چیره گشت و ما گمراه شدیم . پروردگارا ما را از آن بیرون آور اگر دیدی که باز هم برگشتیم کافر شدیم پس همانا ، ما ستمکاریم . خداوند فرمود : گم شوید اصطلاحی که برای راندن سگ به کار می رود و با من سخن مگویید . همانا عده ای از بندگان من بودند که همواره می گفتند پروردگارا ما ایمان آوردیم پس ما را بیامرز و تو بهترین رحم کنندگانی . پس شما ای کافران آنها را مسخره کردید بطوری که پاک مرا فراموش کردید و شما همواره به آنها می خندیدید . امروز من به آنها بخاطر صبر و شکیبائیشان پاداش می دهم زیرا آنها رستگارانند . خداوند فرمود : بشمار سالها شما چقدر در زمین درنگ کردید ؟ . گفتند : یک روز یا یک باره روز از فرشتگانی که حساب عمر خلق را دارند بازپرش . گفت : بلکه درنگ نکردید جز اندکی اگر می دانستید


و اعتدنا لمن کذب بالساعه سعیرا اذا راتهم من مکان بعید ... 21

و برای کسانی که روز قیامت را تکذیب کردند آتشی سوزان آماده نمودیم . هنگامی که آتش آنها را از راه دور بنگرد صدای خشم و خروش آتش را بشنوند . و هنگامی که در مکانی تنگ بطور کت بسته و گرفتار در آن افکنده می شود از شد عذاب مرگ را آرزو می کنند . به آنها گفته می شود که امروز یک مرگ را آرزو نکنید بلکه مرگهای زیادی را آرزو کنید .


و الذین یقولون ربنا اصرف عنا عذاب جهنم ان عذابها کان غراما ... 22  و کسانی که می گویند پروردکارا عذاب جهنم را از ما دور بگردان زیرا عذابش گیرنده است . که آنجا بسیار بد جایکاه و بد منزلگاهی است .


یوم یغشاهم العذاب من فوقهم و من تحت ارجلهم ... 23  روزی که عذاب از بالای سر و زیر پاهایشان آنها را می پوشاند و گفته می شود که بچشید نتیجه آنچه که کردید .


و الذین کفروا لهم نار جهنم لا یقضی علیهم فیموتوا و لا یخفف عنهم من عذابها ... 24  و کسانی که کافر شدند برای آنهاست آتش جهنم که بر آنها نمی گذرد مگر آنکه بمیرند و عذاب آتش بر آنها سبک نمی گرد د این چنین ما هر کفر پیشه ناسپاس را مجازات می کنیم . در حالی که آنها در داخل آتش فریاد می کشند و می گویند پروردگاراما را خارج ساز تا عمل صالحی را که انجامش ندادیم ، انجام دهیم به آنها گفته می شود : آیا ما به شما مهلت ندادیم تا آن کسی که لایق پذیرش تذکر باشد ، تذکر پذیرد ؟ وآیا ترساننده پیامبر نزد شما نیامد ؟ حال که نپذیرفتند پس بچشید و برای ستمکاران امروز یاوری نیست.


اذلک خیر نزلا ام شجره الزقوم ... 25 آیا این مقام عالی بهتر است یا " درخت زقوم " جهنم . آن درخت را ما بلای جان ستمکاران عالم گردانیدیم . آن زقوم به حقیقت درختی است که از بن دوزخ بر آید . میوه اش در خباثت گویی سرهای شیاطین است . اهل دوزخ از آن درخت خباثت آن طور می خورند که شکمهایشان را پر می سازند . پس از خوردن زقوم دوزخ بر آنها شرابی آمیخته از حمیم سوزان خواهد بود . و باز هم بازگشتشان بسوی جهنم خواهد بود این عذاب تکرار خواهد شد .

هذا و ان للطاغین لشر ماب جهنم یصلونها فبئس المهاد ... 26  و اهل کفر و طغیان را بدترین منزلگاهی است . آنان به دوزخ در آیند که بسیار بد آرامگاهی است . این است عذابشان و آنجا آب گرم عفن حمیم و غساق را باید بچشند . و از این نوع عذابهای گوناگون دیگر . این گروهی هستند که با شما روسای کفر و ضلالت بدوزخ در آمدند و با این حال روسا گفتند : بدا بر حال اینان که در آتش فروزان شدند . اهل دوزخ در جواب روسایشان گفتند : بلکه بدا بر احوال خود شما زیرا شما پیش قدم ، به دوزخ شدید که بسیار آرامگاه بدی است . باز تابعان به درگاه خدا عرض کردند آن کس که برای ما این عذاب را پیش فرستاد تو در آتش عذابش را چندین برابر بگردان . اهل دوزخ با یک دیگر گفتند : چه شده مردان مومن را که بجرم ایمان به خدا ما آنها را از سفله اشرار می شمردیم امروز در دوزخ نمی بینیم . در صورتی که ما آنها را در دنیا مسخره می کردیم آیا آنها اهل دوزخ نیستند یا هستند ولی چشمان ما آنها را نمی بیند . ای اهل ایمان بدانید که این منازعه اهل دوزخ محقق و حتمی است .


الذین کذبوا بالکتاب و بما ارسلنا به رسلنا فسوف یعلمون ... 27 آنان که کتاب ما و احکامی که رسولان خود را بر ابلاغ آن فرستادیم تکذیب کردند بزودی کیفر کردارشان را خواهند یافت . چون گردنهایشان با غل و زنجیر آتشین کشیده شود یا به جهنم دوزخ و آب گرم و عفن جهنم در افکند . سپس در آتش افروخته داخل شود . آن گاه به او گویند : کجا رفتند معبودان باطلی که شریکان خدا می شمردید . و از خدا رو گردانیدید . آن مشرکان جواب گویند : آن بتها همه از نظر ما محو و نابود شدند ، بلکه در مقام انکار بر آمده که ما از این پیش چیزی را به خدایی نپرستیدیم ، خدا این گونه گمراه می گرداند یعنی از رحمت خود محروم می کند .


ان شجره الزقوم طعام الاثیم کالمهل یغلی فی البطون .... 28

همانا درخت " زقوم جهنم . قوت و غذای بد کاران است . که آن غذا در شکمهاشان چون مس در آتش گداخته ، بجوشد . آنسان که آب روی آتش ، جوشان است . خطاب قهر رسد که بد کاران را بگیرید و به میان دوزخ در افکنید . سپس از آن آب جوشان بر سرش فرو ریزید . و به استهزاء به او بگویید عذاب دوزخ را بچش که تو بسیار نزد خود عزیز و گرامی هستی


و الذین کفروا یتمتعون و یاکلون کما تاکل الانعام و النار مثوی لهم . 29

و کسانی که کافر شدند بهره مندی و خورد و خوراکشان مانند خوردن حیوانات است در حالی که اینان در آخرت جایگاهشان آتش است .


کمن هو خالد فی النار و سقوا ماء حمیما فقطع امعائهم . 30

آیا حال آنکه در این بهشت ابدی است ، مانند کسی است که در آتش مخلد است و آب جوشنده حمیم نوشند و درونشان را پاره پاره گرداند ؟


یعرف المجرمون بسیماهم فیوخذ بالنواصی و الاقدام فبای ... 31 

مجرمین در قیامت به سیمایشان شناخته شوند که سیاه روی و ازرق چشمند پس روی پیشانی آنها و پاهایشان را بگیرند . پس ای جن و انس کدامین یک از نعمتهایپروردگارتان را تکذیب می کنید ؟ این همان دوزخی است که بد کاران از روی جهل آن را تکذیب می کردند .اینک کافران میان آن جهنم و حمیم سوزان آن می گردند .


و اصحاب الشمال ما اصحاب الشمال فی سموم و حمیم و ... 32 

و اصحاب شقاوت که نامه اعمالشان بدست چژ است . آنها در عذاب باد سموم و آب گرم باشند . و سایه ای از دود و آتش دوزخ . که نه هرگز سرد شود و نه خوش نسیم گردد . این عذاب آنها بدین سبب است که از این پیش در دنیا به ناز و نعمت پرداختند و از خدا غافل شدند . و بر گناه بزرگ شرک و عناد لجاجت و اصرار داشتند . و در مقام انکار می گفتند : آیا ما چون مردیم و استخوان ما خاک شد ، باز هم ما زنده می شویم ؟ یا پدران گذشته ما زنده خواهند شد ؟ ای رسول ما بگو البته تمام خلق اولین و آخرین زنده می شوند . و همه در وعده گاه روز معین محشر جمع می گردند . آن گاه شما ای گمراهان منکر قیامت . از درخت زقوم تلخ دوزخ البته خواهید خورد . تا آن که شکم را از آن پر می سازید . آن گاه همه از آب گرم جهنم می آشامید . بد انسان ، از عطش ، آن آب را می نوشید که شتران تشنه می آشامند . این طعام و شراب کافران در روز جزاست


و اعتدلنا لهم عذاب السعیر و للذین کفروا بربهم عذاب جهنم ... 33

و عذاب آتش فروزان بر آنها مهیا ساختیم . و بر آنان که کافر شدند به خدای خود ، عذاب جهنم که بسیار بد منزلگاهی است مهیاست . که چون به آن جهنم در افتند فریاد منکری چون شهیق نعره خزان از آتش چون دیگ جوشان ، می شنوند . و دوزخ از خشم کافران نزدیک است شکافته و قطعه قطعه گردد ، هر فوجی را که در آتش افکنند ، خازنان دوزخ به آنها گویند آیا پیغمبری برای شما نیامد ؟


و اما القاسطون فکانوا لجهنم حطبا . 34

 و اما ستمکاران هیزم بر آتش جهنم گردند .

ان لدینا انکالا و جحیما و طعاما ذا غصه و عذابا الیما . 35  که البته نزد ما ، غل و زنجیر عذاب برای کیفر کافران مهیاست . و طعامی که از فرط غصه و اندوه ، گلوگیر آنها می شود و عذاب دردناک برای آنها آماده است .

ساصلیه سقر و ما ادریک ما سقر لا تبقی و لا تذر ... 36  ما این منکر و مکذب قرآن را به آتش دوزخ در افکنیم . و تو چگونه توانی یافت که سختی عذاب دوزخ تا چه حد است ؟ شراره آن هی‍ باقی نگذارد و همه را بسوزاند . آن آتش بر آدمیان رو نماید . بر آن آتش نوزده تن فرشته عذاب موکلند . و ما خازنان دوزخ را جز فرشتگان عذاب قرار ندادیم .

انا اعتدنا للکافرین سلاسل و اغلالا و سعیرا 37  ما برای کافران زنجیرها و غل ها و آتش سوزان جهنم را آماده ساختیم ، و برای ظالمین عذابی دردناک آماده شده است .

انطلقوا الی ما کنتم به تکذبون انطلقوا الی ظل ذی ثلاث شعب ... 38  خطاب رسد ای منکران : شما امروز بسوی آن دوزخی که تکذیب کردید بروید . بروید زیر سایه دودهای آتش دوزخ که از سه جانب شما را احاطه کند . نه آنجا سایه ای خواهد بود و نه از شرار آتش نیز نجاتی دارند . آن آتش هر شراری بیفکند شعله اش مانند قصری است . گویی آن شراره در بزرگی و رنگ به شتران زردموی مانند است . وای در آن روز بحال آنان که آیات خدا را تکذیب کردند .

ان جهنم کانت مرصادا للطاغین مابا لابثین فیها احقابا 39همانا دوزخ در انتظار بد کاران است . آن دوزخ جایگاه مردم سرکش و ستمکار است . که در آن قرنها عذاب کشند . هرگز در آنجا قطره ای آب سرد و شراب طهور نیاشامند . مگر آب پلید و سوزان . که حمیم غساق جهنم است . که با کیفر اعمال آنها موافق است . زیرا آنان حقیقتا ، امید به روز حساب نداشتند . و از فرط نادانی آیات را تکذیب کردند . تکذیب کردنی .

کلا لئن لم ینته لنسفعا بالناصیه ناصیه کاذبه خاطئه ... 40
اگر او از ظلم و کفر و تکذیبش دست نکشد ، البته خدا فرشته عذاب موی پیشانیش را به قهر و انتقام فرو گیرد . آن پیشانی دروغ زن خطا پیشه را به خاک کشد . آن گاه او هر که را که خواهد بخواند و ما هم فرشتگان قهر و عذاب که " زبانیه " دوزخند ، بر گرفتن او بخوانیم .

کلا لینبذن فی الحطمه و ما ادریک ما الحطمه نار الله الموقده ... 41 
چنین نیست ، بلکه محققا به آتش دوزخ در افتد . آتشی که چگونه تصور سختی آن توانی کرد . آن آتش را خشم خدا افروخته . شراره آن بر دلهای ناپاک کافران شعله ور است . آتش که بر آنها از هر سو سخت احاطه کرده . و مانند ستونهای بلند زبانه کشیده است . 

پی نوشت ها:
  1. بقره ، ، 24

  2. بقره ، 86

  3. نساء ، 1.

  4. نساء ، 56

  5. نساء ، 121

  6. انعام ، 7.

  7. انفال ، 37

  8. توبه ، 34 - 35

  9. توبه ، 49

  10. یونس ، 4

  11. ابراهیم ، 15 - 17

  12. حجر ، 43 - 44

  13. نحل ، 85 - 88

  14. اسراء ، 18

  15. کهف ، 29

  16. مریم ، 68 - 73

  17. طه ، 74

  18. انبیاء ، 98 - 1.2

  19. حج ، 19 - 22

  20. مومنون ، 1.4 - 114

  21. فرقان ، 11 - 14

  22. فرقان ، 65 - 66

  23. عنکبوت ، 55

  24. فاطر ، 36 - 37

  25. صافات ، 62 - 68

  26. ص ، 55 - 64

  27. مومن ، 7. - 74

  28. دخان ، 43 - 5.

  29. محمد ص 12

  30. محمد ص15

  31. رحمن ، 41 - 45

  32. واقعه ، 41 - 56

  33. ملک ، 5 - 7

  34. جن ، 15

  35. مزمل ، 12 - 13

  36. مدثر ، 26 - 31

  37. دهر ، 4

  38. مرسلات ، 29 - 34

  39. نبا ، 21 - 26

  40. علق ، 15

  41. حمز

گرداور: قفسه

منبع: کتاب تصویری از بهشت و جهنم فصل هفتم

نظرات 0 + ارسال نظر
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد